काठमाडौं – सुन्धाराको काठमाडौं मल अगाडि मान्छेको भिडभाड अनि गाडीको ट्याँट्याँ र टुँटुँ । कोही गीत गाएर गुजारा गर्न सडकपेटीमा बसेका छन्, त कोही सडकमै हात फिँजाएर मागिरहेका छन् । महँगा लुगामा महँगो अत्तर छर्केर सामान किन्न मलभित्र जाँदै गरेका र भित्रबाट फर्किदै गरेकाहरुको पनि कमी छैन बाटामा । आ–आफ्नो गन्तव्यको गाडी पर्खिरहेकाहरु पनि उत्तिकै छन् । यही भिडमा पानीले भिजेको भुइँमा टुक्रुक्क बसेर अगरबत्ती बेचिरहेका गोरखाका लोकेन्द्र भट्ट पनि हुनुहुन्छ । उहाँ आरआर क्याम्पसमा पत्रकारिता विषयमा स्नातकोत्तर तह पढ्दै हुनुहुन्छ । 

सानै उमेरमा कुनै कारणले दुखेका आँखाको उपचार गर्न नसक्दा उहाँले भौतिक रुपमा संसार देख्न छोड्नुभयो । गरिबीका कारण शहरमा उपचार गराउन नसकेको र गाउँमै झारफुक र सामान्य ओखतीमूलो गर्दा आँखाको ज्योती गुमेको उहाँ बताउनुहुन्छ । 

तर उहाँले पढाइलाई भने छोड्नु भएन । ब्रेललिपीमार्फत उहाँले २०६२ सालमा पोखराको अमरसिंह उच्च माविबाट एसएलसी उत्तीर्ण हुनुभयो । एसएलसी दिएपछि काठमाडौं आएर उच्च शिक्षा शुरु गरेका लोकेन्द्र छात्रवृत्ति पाएर पढ्न सजिलो भए पनि काम पाउन भने गाह्रो भएको बताउनुहुन्छ । 

३२ वर्षीय भट्ट काठमाडौंको नयाँबजारमा कोठा भाडामा लिएर आमा र श्रीमतीसँगै बस्नुहुन्छ । ‘बहिनीको बिहे भइसक्यो । अर्को विवाह गरेका बुवा कालिमाटीमा तरकारी व्यवसाय गर्छन्, कान्छी आमाबाट दुईजना भाइबहिनी छन्’, लोकेन्द्रले परिवारको संक्षिप्त जानकारी दिनुभयो । 

मिडियामा काम गर्ने रहर पालेका लोकेन्द्रले रेडियो प्रस्तुतीसम्बन्धी तालिम लिएर चार वर्षसम्म एफएममा अपाङ्गतासम्बन्धी साप्ताहिक कार्यक्रम पनि चलाउनुभयो । तर त्यसबाट मात्र जीविका चलाउन मुश्किल भएपछि अरु विकल्प खोज्नुपरेको उहाँको भनाई छ ।

चोकमा गीत गाएर वा दुख देखाएर मागेर खानुभन्दा धूप बेच्ने काम उहाँलाई राम्रो लाग्यो । अनि सुरु भयो धूपको व्यापार । लोकेन्द्रले ठमेलबाट ९० रुपैयाँमा  किनेर ल्याउने धूप सय रुपैयाँमा बेच्नुहुन्छ । दिनभरिमा २५÷३० वटा धूपका प्याकेट विक्री गरेर ३ सय रुपैयाँसम्म कमाइ हुन्छ । चार वर्ष भयो उहाँले यसरी धूप बेच्न थालेको ।

दैनिकी

लोकेन्द्र नयाँ बजारबाट प्रदर्शनीमार्गमा रहेको आरआर क्याम्पसमा बिहान ६ बजे पुग्नुहुन्छ । कक्षा सकेर निस्कँदा ११ बज्छ । कोठामा फर्केर खाना खाएपछि धूपको बोरा बोकेर निस्कनुहुन्छ, अनि सुरु हुन्छ आफ्नै खुशीको व्यापार । धूप बेच्न कहिले स्वयम्भू, कहिले रत्नपार्क कहिले सुन्धारा त कहिले पशुपतिनाथसम्म पुग्ने गरेको उहाँले बताउनुभयो । 

धूप बेच्ने क्रममा कति–पटक त ठगिनु पनि परेको अनुभव छ, लोकेन्द्रसँग । एकपटक संकटा मन्दिरको आडैमा उहाँसँग कसैले धूपको एउटा बट्टा किन्छु भन्यो र लियो अनि आफूसँग हजारको नोट रहेको भन्दै ९ सय रुपैयाँ फिर्ता माग्यो । उहाँले थपक्क मान्नुभयो । तर धूप र ९ सय रुपैयाँ लिएर त्यो मान्छे भाग्यो । उहाँले केही गर्न सक्नुभएन । आफूलाई दिउँसै ठग्ने त्यो व्यक्तिको हुलिया कस्तो छ भन्नेसम्म पनि उहाँले थाहा पाउनु भएन । मेहनत गरेर बाँच्न संघर्ष गरिरहेकाहरुलाई पनि छट्टुहरुले ठगेको सम्झँदा उहाँलाई दुःख लाग्छ । 

पत्रकारिता गर्ने रहर 

‘बिहान कक्षामा र बेलुका किताबमा पढेका कुरा धूप बेच्न बसेको बेला पनि दिमागमा आइरहन्छ’, लोकेन्द्र भन्नुहुन्छ, ‘त्यसैले आफूलाई पत्रकार बन्न उधुम इच्छा जगाइदिन्छ ।’  

लोकेन्द्रको मोबाइलमा स्क्रीन रिडर एप छ । जसले दृष्टिविहीनलाई समाचार पढेर सुनाइदिने गर्छ । यस्तै मोबाइलको स्क्रिनमा भएको टच प्याडले कहाँ कहाँ टच भयो भन्ने जानकारी दिन्छ । उहाँ प्रविधिको युगमा दृष्टिविहीनले पनि पत्रकारिता गर्नसक्छ भन्नेमा विश्वस्त हुनुहुन्छ ।  

‘अहिले सञ्चारमाध्यममा राजनीतिक कुराले मात्र बढी महत्व पाएको एक पाठक र स्रोताका रुपमा उहाँको अनुभव छ । किसानका, अपांगता भएका व्यक्तिका सामान्य मान्छेका दुःख र समस्यालाई सञ्चारमाध्यमले अति कम मात्र ध्यान दिएकोमा उहाँलाई दुःख लाग्ने गरेको छ । 

हो यिनै विषयमा लोकेन्द्रलाई पत्रकारिता गर्न मन छ । ‘मलाई नेपालको सामाजिक मुद्धामा पत्रकारिता गर्न मन छ’, लोकेन्द्रले आफ्नो रहर सुनाउनुभयो, ‘म सामाजिक विषयमा मज्जाले पत्रकारिता गर्न सक्छु भन्नेमा विश्वस्त पनि छु ।’