चुनावअघि नेताले धेरै गरे करकर ! नागरिकले पनि सोचे अब त चाहिने नै भो बलियो सरकार । तर सरकार बनेपछि बल्ल थाहा भो सरकारको ठाउँमा बनेछ करको सर अथवा कर मास्टर । अर्थात सरकारसँगै कर उठाउने सर, करका दर र क्षेत्र बढे । 

सरकार नभनेर अब सरकर भन्दा पनि भयो । गाउँगाउँमा सिंहदरबार पुगेसँगै सरकार थपियो । सरकारसँगै कर पनि थपिने नै भयो । कर थपिनुको मुख्य कारण कर खाने सर बढेको पनि बुझियो ।

जन्मनु अघिदेखि मरेर जाँदासम्म करैकर । ओछ्यानबाट उठ्दा कर । उठेर हाई काढ्दा कर । हाई सकेर आङ बटार्दा कर । मोबाइल खोलेर फेसबुकमा बाइ गर्दा कर । चर्पी बस्दा कर । हातमुख धुँदा कर । दाँत माझ्दा कर । भात पकाउँदा कर । खाँदा कर । खाएर चुठ्दा कर । 

घरबाट हिँड्दा कर । गाडी चढ्दा कर । खोलो तर्दा कर । जन्मिदा कर । मर्दा कर । जिउँदै छु भनेर देखाउन कर । जिउन सकिन भनेर हात पसार्दा नि कर । जागिर खाँदा कर । बेरोजगार भएर डुली हिँड्दा पनि कर । कमाउँदा कर, नकमाउँदा पनि कर । रमाउँदा कर, नरमाउँदा पनि कर ।

माछा मार्नेलाई कर, मान्छे मार्नेलाई छैन डर । सडकमा बसेर भिख माग्नेलाई कर, सरकारमा बसेर भिख माग्नेलाई छैन कर ।

बसे कर, उठे कर । हिँडे कर, सुते कर । यता फर्के कर, उता फर्के कर । झोक्राएर बसे कर, टोलाएर हिँडे कर । जताततै कर । चुनाव अघि भोटको करकर, चुनाव पछि हरेक कुरामा कर ! 

गाउँगाउँमा सिंहदरबार पुगेपछि करैकर । दरबारसँगै गाउँ पसेको सिंह देखेर पाइलैपिच्छे डरैडर । गरिखानेलाई डर देखाएर कर उठाउने सिंहरुपी सरकारहरुको करको भोक अझै मेटिएको छैन । कहाँ के निहुँ बनाएर कर थप्न सकिन्छ भनेर दाउ हेर्दै बसेका छन् ।

अब धमाधम चाडपर्व सुरु हुँदैछन् । चाडपर्वको बेला सबैसँग धेरथोर पैसा हुन्छ नै । टीकाटालो, दान दक्षिणा या ऋणसापटी गरेरै भए पनि पैसा थुपार्नेले जसरी पनि सरकारलाई कर तिर्न सक्छ । 

अस्ति नागपञ्चमीको दिन गाईको गोबर, दुबो र नागको फोटोको कर लिन भुलेको सरकारलाई अब आउने हरेक चाडपर्वमा कर लिने बाटो खुलेको छ । नागपञ्चमीपछि जनैपूर्णिमा पर्व पर्खेर बसेको छ । जनैपूर्णिमा हातहातमा डोरो र ज्यानमा जनै भिर्ने तागाधारी र जनै भिराउने पण्डितलाई डोरो र जनै कर लाग्नेछ ।

त्यसपछि श्रीकृष्ण जन्माष्टमी र गौरापर्व आउँछ । कृष्ण जन्माष्टमीमा मन्दिरमा लाइन लागेर मयुरको प्वाँख हातमा बोक्ने चलन छ । त्यसरी मयुरको प्वाँख बोक्नेलाई प्वाँख कर लाग्नेछ । गौरापर्वमा नाचगान गर्ने महिलाले डान्स कर तिर्नुपर्नेछ ।

कुशे औंसीमा कुशको छुट्टै कर तिर्नुपर्छ । त्यही दिन बाबुको मुख हेर्ने चलन छ । अरु दिन बाबुको वास्ता नगर्ने छोराछोरीलाई कुशे औंसीको दिन चाहिँ सित्तैमा किन बाबुको मुख हेर्न दिने ? कुशे औंसीमा बाबुलाई खुशी पार्न खोज्ने छोराछोरीले मुख हेर्ने कर तिर्नुपर्छ । यो करलाई ऐना हेरेको वार्षिक कर भनेर करका सरहरुले आफ्नो तीक्ष्ण बुध्दि प्रयोग गर्ने अवसर पाउनेछन् ।  

त्यसपछि आउँछ तीज । तीजको अघिल्लो दिन दर खाने चलन छ । नामै दर । दर त भन्नु मात्रै हो, खासमा खाने त दुधको तर हो । तर पनि उच्चारण गर्दा नयाँ कर जस्तै र कर उठाउने सर जस्तै सुनिन्छ । तर, कर र दर उस्तै उस्तै शब्द हुन्, हात्ती र हात्ती छाप चपपल जस्तै । त्यसैले, कसैको डर नमानि तर पनि खाने, दर पनि खानेले कर नतिरी दर पच्ने कुरा भएन । दूधको तर हालेर घिउ हालेको भातसहितको दर खानेसँग सकेजति कर लिन किन डर मान्नु ? त्यसैले यस्लाई करका सरहरुले दरको तर कर भनेर सकेजति असुल्न सक्छन् ।

दर खाएको भोलिपल्ट महिलाहरु सबथोक बिर्सेर नाचगानमा भुल्छन् । त्योबेला खर्चको हिसाब हुँदैन । हुनेले मात्र होइन, नहुनेले पनि खर्च गर्छन् । खर्च गर्न नडराउनेसँग कर लिन किन डराउनु ? त्यसैले तीजमा छमछमी नाच्ने महिलाहरुबाट नाचगान कर लिनुपर्छ ।

तीजको पर्सिपल्ट ऋषिपञ्चमी । त्यो दिन दतिवन टोक्ने महिलाहरुबाट दतिवन कर उठाउनुपर्छ । 

तीजपछि सोह्रश्राद्ध आउँछ । श्राद्धको बेला पिण्डमा कर लगाउनुपर्छ । सिदा दान दिएर मरेका पितृलाई बैकुण्ठसम्म तार्न सक्ने पण्डित र पितृ तार्न खोज्ने जजमानले सरकारलाई कर तिर्न सक्दैन भनेर त कल्पना पनि गर्न सकिंदैन । त्यसमाथि एकैदिन ५० ठाउँमा श्राद्ध गर्न पुग्ने, पोकाका पोका सिदा बटुलेर ल्याउने पण्डितले थोरै कर तिर्दा के हुन्छ ? सोहश्राद्धमा पण्डित र जजमान दुवैलाई सोह्र दिने कर भनेर हरेक दिन १६ वटा करको व्यवस्था गर्नुपर्छ ।

सोह्र श्राद्धपछि दसैँ आउँछ । दसैँमा त झन् सबैका गोजीमा पैसा हुन्छ । नयाँ नयाँ कटकट परेका नोट खेलाउने सबैलाई घटस्थापनादेखि कोजाग्रत पूर्णिमासम्मै लगातार कर लगाउँदा पनि केही फरक पर्दैन । जमरा कर, अक्षता कर, आशीष कर, खसीबोका र हाँसकुखुरा कर, नयाँ लुगा कर, ससुराली जाँदा ससुराली कर, मावल जाँदा मावली कर लाउँदा मावली र ससुरालीमा पाएको दक्षिणाको सार्थकता बढ्छ । मावली र ससुराली जाँदा बाटो कर, खोला तरेको कर, सासु ससुरा र मामामाइजूले ढोगेको कर, कोसेली र दानदक्षिणा कर सबै उठाउनुपर्छ ।

तिहारमा पनि थप कर तिर्ने हैसियत सबैमा हुन्छ । फूल कर, माला कर, कुभिण्डो कर, गोबर, भाइटीका कर, भाइमसला कर, झिलिमिली बत्तिमा कर तिर्न सरकारले कर गर्नुपर्छ । देउसीभैली भट्याउनेसँग पनि कर उठाउनुपर्छ ।

छठ, ल्होसार, माघी सबै पर्वमा उसैगरी कर लिने र दिने बानीको विकास गर्नुपर्छ । अझ स्वस्थानी व्रतको बेला बेलपत्र र धतुरोमा कर थप्नुपर्छ । अनि बिहेको लगनमा लिंगाचौका कर, जन्तीबाख्रा कर, सम्धी ढोगभेट कर, मुख हेराहेर कर र हनिमुन कर थप्नुपर्छ ।

यी त कर लिन पल्केका गाउँगाउँका सरकारलाई केही सजिलो उपाय मात्र भयो । अझै कर लिने बाटो खोज्नुपर्छ । जताततै करको दर बढाएर मान्छेको दिमागमा डर भर्नुपर्छ । करको डर बढेपछि मान्छेलाई आफ्नै भर लाग्दैन । गर या मरको अवस्थामा पुग्छ । नागरिक र सरकारको दूरी वर वर हैन, झन् पर पर हुन्छ । त्यसपछि त गाउँको सिंहदरबार केन्द्रमा सर, भत्किन के बेर संघीयताको घर ।