काठमाडौं – रोजगारीका लागि विदेश पुग्ने सबैले कमाएर फर्किन्छन् भन्ने हुँदैन । कति त विदेशमै सम्पर्कबिहीन पनि भएका छन् । सम्पर्कबिहीनहुने धेरै कारणहरु हुन्छन् ।

विदेशमा गएकाहरु सम्पर्कबिहीनहुनुमा परिवारका सदस्य र विदेशमा हुने दुवै पक्ष उत्तिकै जिम्मेवार हुन्छन् । कतिले समस्यामा परेर परिवारलाई खबर गर्न पाउँदैनन् त कतिले पैसाको कचकच सुन्नुपर्छ भनेर वा अरु कारणले जानाजानी परिवारलाई सम्पर्क गर्दैनन् ।

घरमा बस्ने मानिसले कचकच गर्दा र परदेश पुगेकाहरुले परिवारसँग टाढिन खोज्दा दुवैतिर तनाव बढ्छ । विदेश गएर परिवारसँग सम्पर्क नगर्नुको कारण, उनीहरुलाई खोज्ने उपाय र परदेश गएकालाई परिवारसँग सम्पर्कमै राख्न के गर्नुपर्छ त भन्ने विषयमा प्रवासी नेपाली समन्यव समिति (पिएनसिसी)की कार्यक्रम अधिकृत सीता पन्थ भण्डारीसँग सन्जिता देवकोटाले गरेको कुराकानी ।

विदेश गएकाहरु सम्पर्कबिहीनहुने कस्ता कस्ता कारण हुन्छन् ? 

मैले चाहिँ मानिसहरु दुई कारणले हराएको पाएको छु । एउटा परिबन्धमा परेर । अर्को स्वेच्छाले । अवैधानिक अवस्थामा हुनु, जेल पर्नु, कहिलेकाही परिवारले पैसाको आश धेरै गर्नु र सोचे अनुसारको कमाई गर्न नसक्दा परिबन्धले कतिपय सम्पर्कबिहीनभएको पाएको छु  । 

स्वेच्छाले सम्र्पकविहिन हुनु भनेको विदेशमै विवाह गरेर, त्यहीको ‘लाइफ स्टाइल’ जिइरहेका, कसैले परिवार वा श्रीमतीको बारेमा नराम्रो कुरा सुनाइदिँदा त्यही इखले घरमा सम्पर्क नगर्ने, परिवारिक दवाव, कचकच र पैसाको आश धेरै गर्दा विदेशमा हुनेले बरु फोन नै गर्दिन भनेर पनि परिवारलाई नसम्झिएको पाइन्छ । 

यो अवस्था आउन नदिन घरबासी र परदेशीले के गर्नुपर्छ ?

विदेश जानेले पनि सुखले पैसा कमाउने हैन । दुःखले पैसा कमाइरहेको छन् भनेर परिवारका सदस्यले पनि बुझ्न पर्‍यो । र विदेशमा हुनेले पनि परिवाका मानिसका कुरा बुझ्नुपर्छ ।

अरुले सुनाएको कुराको पछि लाग्नुभन्दा पनि केही खटपट आएमा कुरा गरेर त्यसको समाधान निकाल्नु पर्छ । सबैभन्दा ठूलो कुरा विश्वास हुन पर्‍यो । विदेशमा हुनेले कमाउन सकेको छैन । उसको विदेश बसाई सोचेको जस्तो भएको छैन भने पैसा कमाइनस् भनेर दवाव दिन हुँदैन । विदेशमात्र पनि विकल्प हैन भनेर दुवै पक्षले बुझ्न पर्छ । 

कहिलेकाही यी सबै कुरा राम्रो हुँदाहुँदै पनि एक्कासी सम्पर्कबिहीनभए भन्दै परिवारका सदस्य खोज्न भौतारिएका हुन्छन् । तर जानकारी चाहिँ केही हुँदैन । यस्तो अवस्थामा के गर्न सकिन्छ ?

त्यसका लागि परिवारका सदस्य र विदेशमा हुने दुवैले पहिले नै सावधानी अपनाउन पर्छ । परिवारका मानिसले आफ्नो मान्छे कुन देश जान लागेको हो, कुन काममा जाने हो, कम्पनी कस्तो छ, कुन ठाउँमा छ भन्ने जस्ता कुराको जानकारी राख्नु पर्छ । र त्यो सँगै विदेश जाने मान्छेको पासपोर्टको फोटोकपी, श्रमस्वीकृतीको कपी, जाने बेलामा कुन म्यानपावरबाट गएको हो त्यसको जानकारी र रकम बुझाएको प्रमाण पनि राख्नुपर्छ । 

विदेश जानेले पनि विदेश पुगेपछि आफ्ना साथीको सम्पर्क नम्बर, आफू बस्ने ठाउँ, काम लगायत जानकारी परिवारलाई गराउन पर्छ । त्यसो हुँदा केही परिहाले परिवारका सदस्यले खोज्न पाउँछन् । परिबन्धमा परिहाले उद्धार र खोजी गर्न पनि सजिलो हुन्छ । 

अर्को कुरा विदेश जानेले पनि आफूलाई समस्या परे कहाँ सम्पर्क गर्ने भन्नेबारे जानकारी राख्नुपर्छ भने घरपरिवारले पनि अफन्तलाई समस्या पर्दा उद्धार खोजीका लागि कहाँ जाने भनेर जानकारी राख्नुपर्छ । 

समस्यामा पर्दा विदेशमा हुनेले र परिवारका सदस्यले कहाँ कहाँ सम्पर्क गर्न सक्छन् ?

विदेशमा हुनेले, सबैभन्दा पहिले त नेपाली दूतावासमा सम्पर्क गर्न सक्छन् । उनीहरुले विदेश जानेबेलामा नै दूतावासको सम्पर्क नम्बर ठेगाना जस्ता कुराको जानकारी लिएर जानुपर्छ । अनि, त्यहाँ रहेका विभिन्न संघसंस्थाहरुले पनि समस्यामा पर्दा सहयोग गर्न सक्छन् । 

परिवारका सदस्यले विदेशमा हुनेलाई समस्या परेमा वैदेशिक रोजगार विभाग, कन्सुलर सेवा विभाग लगायत जिल्लामा रहेको सूचना केन्द्र र विभिन्न संघस्थामा गएर पनि खोजि र उद्धारका लागि सहयोग लिन सक्छन् । यस्तो जानकारी पहिले नै राख्ने गर्नुपर्छ । सबैभन्दा राम्रो कुरा आपसी सम्बन्ध बिग्रन नदिनु हो ।