धरोहरका रुपमा उठ्दैछ धरहरा (भिडियाेसहित)

 पुष ११, २०७६ शुक्रबार १३:२६:३५ | मदन पौड्याल

काठमाण्डौ – त्रिपुरेश्वरबाट रत्नपार्कतिर हिँड्दै गरेका सर्लाही हरिवनका शत्रुधन दास सुन्धारा पुगेपछि रोकिनुभयो । उहाँलाई एकपटक भित्र गएर हेर्न मन लाग्यो । तर काम भैरहेको ठाउँमा अनुमतिबिना जान नपाएपछि उहाँले बाहिरबाटै हेरेर चित्त बुझाउनुभयो । 

उहाँजस्तै सुन्धारा पुग्ने जोकोही पनि बन्दै गरेको धरहरा हेर्छन् । अनि गेटमा बसेका कामदारलाई सोध्छन् – कस्तो बन्दैछ धरहरा ? कति भयो काम ? 

‘भित्र जान अनुमति चाहिने भएकाले बाहिरबाट जति देखिन्छ हेरें’ उहाँले भन्नुभयो, ‘काम भैरहेको देखेपछि खुशी लाग्यो, सुन्धारा परिसर त एक वर्षमै फेरिएछ । अबको एक दुई वर्षमा त धरहरा बन्ला नि ।’

धरहरा भुईँचालोले भत्केपछि ठुटो मात्रै बाँकी थियो । अहिले यही ठुटो संरक्षण गरेर छेवैमा नयाँ धरहरा ठडिंंदैछ । धरहरा बनाउने काम सुरु भएको एक वर्ष दुई महिना बितिसकेको छ । एक वर्ष अघिसम्म काम सुरु हुन नसकेको धरहराले अहिले भने आकार लिन थालेको छ । 

बन्यो तीन तला : एक वर्षमा ३२ प्रतिशत काम

पुरानो धरहरा रहेको काठमाण्डौको सुन्धारा परिसर भूकम्पअघि जस्तो अहिले छैन । धरहरा बन्ने क्षेत्रभरीका टेलिकमका तार व्यवस्थापन भैसकेका छन् । टक्सार विभाग र गोश्वारा हुलाकका भवन समेत भत्काउने काम भैरहेको छ । 

पोहोर असोजमा काम सुरु भएदेखि अहिलेसम्म धरहराको झण्डै ३२ प्रतिशत काम भैसकेको राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणका विज्ञ एवं धरहरा पुनर्निर्माणको काम हेर्दै आएका राजुमान मानन्धरले बताउनुभयो । २२ तला बन्नुपर्ने धरहराको तीन तलाको काम सकिएको छ । जमिनमुनीको भाग बेसमेन्ट २ तलाबाहेक धरहराको तीन तला सकिएको हो ।

‘धरहराको टावर बनाउने काम अहिले धमाधम भैरहेको छ’ मानन्धरले भन्नुभयो, ‘पुरानो धरहरा ९ तलाको थियो, नयाँ धरहरा पनि झट्ट हेर्दा ९ तला नै देखिन्छ । तर बेसमेन्ट सहित बाहिरबाट ११ तला र भित्र २२ तलाको धरहरा बन्नेछ ।’

भूकम्पपछि धरहराको अवस्था

धरहरा बनाउने चर्चामै भूकम्पपछिका तीन वर्ष ८ महिना बिते । पहिलोपटक सरकारको नेतृत्व गरेका वर्तमान प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले ‘म बनाउँछु मेरो धरहरा अभियान’ सुरु गरे पनि अभियान भने सफल हुन सकेन । २०७२ सालमा भूकम्पले ढलेको धरहरा बनाउन १० महिनापछि अभियान सुरु गरिएको थियो । 

त्यसपछि २०७३ पुस २१ गते सरकारले धरहरा बनाउन नेपाल टेलिकमलाई जिम्मा दिने निर्णय गर्‍याे । तर टेलिकमले पनि झण्डै १० महिनापछि २०७४ असोजमा धरहराबाट हात झिक्यो ।

अनि पुरातत्व विभाग, काठमाण्डौ महानगरपालिका, राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण कसले नेतृत्व लिने निर्णय गर्न नै समय लाग्यो । विवादपछि अघिल्लो बर्षको असोजमा प्राधिकरण आफैंले काम सुरु गरी ठेक्का लगाएको हो ।

आधुनिक धरहरा : पुरानै स्वरुप

अघिल्लो वर्ष पुस १२ गते प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले धरहराको शिलान्यास गर्नुभएको थियो । बन्दै गरेको धरहरामा इँट्टा थपेर प्रधानमन्त्री ओलीले शिलान्यास गरेपछि धरहराको काम अगाडि बढेको हो । 

प्रधानमन्त्री ओलीले ऐतिहासिकता झल्किने र आधुनिकता टल्किने गरी धरहरा बन्ने घोषणा गर्नुभएको थियो । उहाँको घोषणा र निर्देशन अनुसार नै अहिले धरहरा बनिरहेको मानन्धरले बताउनुभयो । 

‘बाहिर टिकाटिप्पणी अनेक आइरहेका छन्’ उहाँले भन्नुभयो, ‘पुरानो धरहरामा चढ्दा डराउनुपर्थ्याे तर नयाँ धरहरामा पर्दैन । धरहराको उचाइमा त्यति धेरै फरक छैन, मात्रै साइज फरक छ ।

वास्तुकलामा पनि कुनै फरक पर्दैन । मात्रै निर्माण सामग्री आधुनिक प्रयोग भएका छन् । धरहरामा पुरानै गजुर राखिनेछ भने महादेवको मूर्तिपनि राखिनेछ ।’

याे पनि पढ्नुस्

यस्तो बन्दैछ धरहरा

पुरानो र नयाँ धरहरामा फरक

पुरानो धरहरा झण्डै साढे ४ रोपनी क्षेत्रफलमा थियो । नयाँ धरहरा ४२ दशमलव ३ रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिनेछ । पुरानो धरहराको ठुटोलाई नचलाइकन संरक्षण मात्रै गरिनेछ । त्यसका लागि रेक्ट्रोफिटिङको काम हुनेछ । अहिले छेकबार मात्रै गरेर राखिएको छ । 

भूकम्पले भत्किएको धरहरालाई सिसाभित्र राखेर संरक्षण गर्ने तयारी छ । नयाँ धरहराको हरेक तलामा गोलो सिसाका झ्याल हुनेछन् । १८ औं तलामा सानो हल पनि हुनेछ । यो हलमा भूकम्प सम्बन्धी सामग्रीको भिडियो हेर्न पाइनेछ । 

नयाँ धरहराको फेदमा दुई तलामा नेपाली उत्पादन सामग्री, हस्तकलाका बस्तु, कलाकृती, थान्का राखिनेछ । धरहराको निर्माण कार्य हेर्दै आएका मानन्धरका अनुसार पहिलाजस्तो मःम, चाउमिन, गन्जी, मोजा बेच्न राखिनेछैन ।

पर्यटकीय गन्तव्यका रुपमा धरहरालाई विकास गरिनेछ । प्राधिकरणले रानीपोखरी, त्रिचन्द्र कलेज, टुँडिखेल र धरहरा समेटेर एकीकृत क्षेत्र विकास गर्न योजना समेत बनाइरहेको छ । 

धरहराका थप आर्कषण

पुरानो धरहराले ओगटेको क्षेत्र, गोश्वारा हुलाक, टक्सार विभागसहितको जग्गामा नयाँ धरहरा बन्न लागेको हो । धरहरा क्षेत्रमा पर्ने टक्सार तथा गोश्वारा हुलाक हटिसकेका छन् । काठमाण्डौ मलको पनि दक्षिणपट्टीको केही भाग भत्काउने तयारी छ । 

सुन्धारा परिसरको ४२ रोपनीभन्दा बढी क्षेत्रफल ओगटेको धरहरा नयाँ मात्रै बन्ने छैन खुला ठाउँ पनि रहनेछ । बिहान, दिउँसो र बेलुका तीनै प्रहर अवलोकन गर्न र रमाउन सकिनेछ । म्यूजियम, थिएटर, वाटर फाउण्टेन, बगैँचा, रेष्टुराँ, पार्किङ्गको पनि सुविधा हुनेछ । 

मानन्धरका अनुसार धरहरा लिफ्ट चढेर जान सकिनेछ । अत्याधुनिक प्रविधिको प्रयोग गरी बन्दै गरेको धरहरा नढल्ने गरी सुरक्षित बन्नेछ । धरहराको टुप्पोबाट पुरै काठमाण्डौ उपत्यकाको अवलोकन गर्न सकिनेछ ।

साथै २०/२२ वटा धारा पनि बन्नेछन् । सुन्धारामा पानी ल्याइनेछ । जमिनमूनी तीनवटा तला नै पार्किङ्ग बन्नेछन् । यसले ट्राफिक चाप न्यूनिकरणमा सहयोग पुग्ने प्राधिकरणको अपेक्षा छ । 

उपाकु मार्ग राखिने

धरहरा क्षेत्रमा पर्ने परम्परागत उपाकु मार्ग खोल्ने सहमति भएको छ । उपाकु मार्ग पुरानो धरहरा र नयाँ बन्दै गरेको धरहराको बीचमा रहनेछ । उपाकु हिँड्नेहरु तेबहालबाट छिरेर भोटेबहाल जाने बाटोतिर निस्कन सक्नेछन् । 

धरहरा काठमाण्डौ महानगरपालिका वडा नम्बर २२ मा पर्छ । वडाध्यक्ष चिनीकाजी महर्जनले उपाकु मार्ग खोल्ने गरी सहमति भएकाले मार्ग ननासिने जानकारी दिनुभयो । उपाकु मार्गका लागि पुरानो धरहरा र नयाँ बनिरहेको धरहराका बीचमा झण्डै १० फिट बाटो छोडिएको छ । यहीँ स्थायी उपाकु हिँड्ने बाटो हुनेछ । 

नेवारी समुदायमा इन्द्रजात्राका बेला भाद्र शुक्ल द्वादशीका दिन हातमा दियो बालेर उपाकु हिँड्ने चलन छ । त्यसैगरी, खिचापोखरी–मचाढोका–तेबहाल हुँदै टुँडिखेल निस्कनका लागि सञ्चय कोष र साविकको गोश्वार हुलाकको बीचमा बाटो बन्नेछ ।

धरहरा अर्को वर्षसम्म निर्माण गरिसक्ने निर्माण कम्पनीको लक्ष्य छ । जीआईईटिसी रमन जेभीले २ वर्षमा काम सक्ने गरी अघिल्लो बर्ष असोजमा निर्माणको जिम्मेवारी लिएको हो ।

३ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ लागतमा बन्दै गरेको धरहरामा अहिलेसम्म ६६ करोड रुपैयाँ खर्च भैसकेको निर्माण कम्पनीका रमन महतोले बताउनुभयो । 

एक वर्षमा धरहराको मुख्य संरचना तयार हुन्छ : सीईओ ज्ञवाली

प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुशील ज्ञवाली

भुईंचालोले धरहरा ढल्यो । धरहरा ढल्दा ५४ जनाको ज्यान गएको थियो । यसअघि १९९० सालमा पनि धरहरा ढलेको थियो । २०७२ सालको भूकम्पले ठुटो मात्रै बाँकी रहेको धरहरामा अहिले भव्य धरहरा बनाउने काम भैरहेको छ ।

नयाँ धरहरा अर्को भूकम्प आउँदा नभत्कने गरी सुरक्षित बन्ने राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणले जनाएको छ । साथै एक वर्षभित्रै धरहराको मुख्य संरचना तयार हुने पनि प्राधिकरणले जनाएको छ । 

‘धरहरा पुनर्निर्माण स्पष्ट कार्ययोजना र समय तोकेर नै भैरहेको छ, हरेक १५ दिनमा एक तलाको काम भैरहेको छ’ प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुशील ज्ञवालीले भन्नुभयो, ‘धरहरा पुनर्निर्माण निर्धारित समयमा नै हुन्छ ।’ 

भिडियाे स्राेत :- राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरण

अन्तिम अपडेट: मंसिर ७, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

मदन पौड्याल

उज्यालोमा कार्यरत मदन पौड्याल राजनीति, प्रशासन र समसामयिक विषयमा कलम चलाउनु हुन्छ। पौड्यालको भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणमा दख्खल छ।  

 

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

११ वटा एयरलाइन्सले हवाई भाडादरको विवरण बुझाए

२

कीर्तिपुर मैदानमा नयाँ डिजिटल स्कोर बोर्ड, दर्शकका लागि ‘फ्यान जोन’ र कुर्सीसहितको प्याराफिट

३

युद्ध अपराधको आरोपमा इजरायलका प्रधानमन्त्री, पूर्व रक्षामन्त्री र हमास कमाण्डरविरुद्ध पक्राउ पुर्जी

४

चीनले फ्रान्स, जर्मनीलगायत २९ वटा देशका लागि एकपक्षीय भिसामुक्त नीति लागू गर्‍याे

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई