चितवनमा धान उत्पादन घट्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
यात्रामा महिलालाई शौचको समस्या !
यात्रा बीपी राजमार्गको । सँगैको सिटमा थिइन् सोलुखुम्बुकी एक महिला । उनी स्थानीय राजनीतिसँगै सामाजिक क्षेत्रमा काम गर्छिन् ।
म गाडी चढेको केही बेरदेखि नै उनी स्थानीय तहमा भ्रष्टचार मौलाएको बताइरहेकी थिइन् । म त्यो विषयमा छलफल गर्ने मुडमा थिइनँ । यात्रामा राजनीति, भ्रष्टाचार, अनियमितता जस्ता कुरा गर्दा मलाई यात्रा खल्लो लाग्छ । यात्रामा म सकेसम्म त्यस्ता विषयलाई बेवास्ता गर्छु ।
बिहान सात नबज्दै धुलिखेल पुगिसकेका थियौँ । जनप्रतिनिधिले डोजरे विकास गरेर भ्रष्टाचार गरेको, स्थानीय तह भ्रष्टाचारको अखडा बन्न थालेको जस्ता चर्चासँगै उनी चाउचाउ, कुरकुरे, दालमोठ जस्ता खानेकुरा चपाउँदै थिइन् । मलाई पनि खान कर गर्थिन् तर मैले बिहानै खान्न भनेँ ।
धुलिखेल अस्पताल कटेपछि मैले पानी पिएँ । उनलाई पनि दिएँ तर उनले पिउँदिन भनिन् । अनि भकुण्डेबेंशीमा खाजा खाएपछि गाडी अघि बढ्यो । पानी पिएँ, फेरि दिएँ नपिउने भनिन्, उनी ड्राई फूड खाइरहेकै थिइन् । मैलै यस्तो सुख्खा खानेकुरा खाएको छ पानी त पिउनु न भनें । तर उनले त आफूले अघिल्लो साँझदेखि नै पानी नपिएको बताइन्, अनि भनिन्– चिया पनि पिएको छैन, अघि खाजामा पनि चिया पिइनँ, अब बेलुका घर पुगेर मात्र चिया पिउने हो ।
मैले यात्रामा पानी पिउनु पर्छ नि भनेँ तर उनको जवाफले म छक्क परेँ । खासमा उनले गाडीमा पिसाब आउँछ भनेर पानी र पानीजन्य खानेकुरा नखाएकी रहिछन् । उनले भनिन्, ‘यात्रामा पिसाब लागेपछि निकै गाह्रो हुन्छ, त्यसैले हिजैदेखि सुख्खा खानेकुरा खाएर बसेकी छु । यो महिलाको साझा समस्या हो । यात्रा गर्ने महिलालाई सोध्नुस्, धेरैले पिसाबकै चिन्ता लाग्ने बताउँछन् ।’
सुन्दा हाँसो उठ्ने र सामान्य समस्या ठानिए पनि यो गम्भीर विषय थियो । दैनिक हजारौँ महिला गाडीमा यात्रा गरिरहेका हुन्छन् । उनीहरु धेरैलाई पिसाब फेर्नकै समस्या हुने र पिसाबको पिरले अघिल्लो दिनदेखि पानी नखाई बस्नु सामान्य समस्या भने होइन ।
हामीले दैनिक उमेर र तौल अनुसार चार-पाँच लिटरसम्म पानी पिउनुपर्ने डाक्टरहरु बताउँछन् । त्यो पनि पटक-पटक वा सम्भव भएसम्म हरेक घण्टा थोरै-थोरै गरेर पानी पिउन डाक्टरहरुको सुझाव छ । तर अघिल्लो रातदेखि नै पानी र पानीजन्य खानेकुरा नै छाड्न थालेपछि स्वास्थ्यमा समस्या आउने कुरा सामान्य हो ।
पानी नपिउँदा हुने समस्या एकातिर छ भने पिसाब आउँदा समयमा पिसाब नफेरेर हुने समस्या पनि उत्तिकै छ । मूत्ररोग विशेषज्ञ डाक्टर निर्मल लामिछाने दिसापिसाब समयमै गर्नुपर्ने बताउनुहुन्छ ।
लामिछानेका अनुसार, एउटा वयस्क मानिसको मूत्रथैलीमा दुई सय मिलिलिटर पिसाब पुगेपछि शौच गर्न मन हुन्छ । यो पिसाब बढेर तीन सय ५० मिलिलिटर पुगेपछि मानिसलाई पिसाबले निकै च्याप्छ । यति गर्दा पनि पिसाब फेर्न नपाएमा पिसाब थैलीबाट मिर्गौलातर्फ पिसाब फर्किन्छ ।
मिर्गौलाबाट दुई वटा नली हुँदै पिसाब बगेर पिसाब थैली भरिन्छ । समयमा पिसाब नफेरेमा फर्किएर पुनः मिर्गौलामा फर्किने हुँदा यसबाट मिर्गौलामा दबाब भई पिसाब छान्न समस्या हुने डाक्टर लामिछानेको भनाइ छ । लामो समयसम्म पिसाब नफेर्ने गरेमा दीर्घकालीन रुपमा मिर्गौलाको समस्या देखिन्छ ।
तर यात्रामा भेटिएकी समाजमा सक्रिय एक महिलाको कुराले मेरो मन छोयो । मैलै भनेँ, ‘खाजा-खाना खान रोकेको ठाउँमा शौचालय हुन्छ, अनि पिसाबले च्याप्यो भने बाटोमा पनि रोक्न लगाउँदा भैहाल्छ नि ।’
उनको जवाफ थियो, पुरुषलाई जत्तिको सजिलो महिलालाई छैन । होटल अगाडि रोक्दा त पिसाब फेर्न पाइन्छ, तर बाटोमा रोक्न लगाएर पिसाब फेर्न महिलालाई निकै असजिलो हुन्छ । पुरुषहरु बाटोको आसपासमै पिसाब फेर्न लाइन लागेको देखिन्छ, तर महिलाले त्यो आँट कम गर्छन् ।
उनले थप्दै गइन्, सार्वजनिक गाडी हो भन्नसाथ रोक्दैनन् पनि । अहिले विभिन्न स्थानीय तहले फोहोर हुने भएकोले सडकमा गाडी रोक्न पनि कडाइ गरेका छन् ।
रोकिहाल्दा पनि महिला मात्र निस्कने कुरा भएन, पुरुष पनि निस्किहाल्छन् अनि पिसाब फेर्न सँगै बस्न असजिलो भइहाल्छ । उनले हाँस्दै भनिन्, ‘पुरुषलाई जस्तो यसो छलिएर पिसाब फेर्न महिलालाई कहाँ सजिलो छ र ?’
उनले अघि गाउँमा भ्रष्टाचार बढ्यो भन्दै गरेको चिन्ता सबै बिर्सिइन् र यही पिसाबकै पिर सुनाउन थालिन् । मैले पानी दिँदै भनेँ ‘पानी चाहिँ पिउनुस्, पिसाब लाग्यो भने म गाडी रोक्न लगाउँछु । गाडीमा गुरुजीसहित ६ जना पुरुष र ४ जना महिला छौँ, पहिले महिलालाई मात्र बाहिर निस्कने व्यवस्था मिलाउँला ।’ उनले एक घुट्को पानी पिएर भनिन् ‘ तपाईँको कुरा त ठिकै हो, तर सँधै यसरी कहाँ हुन्छ र, धेरै पटक यात्रा गर्नुपर्छ म त पानी नै छाडिदिन्छु ।’
ती महिलाले सुनाएको कुरा उनको मात्र समस्या हैन । उनीजस्ता यात्रा गर्ने हजारौँ महिलाले यस्तै समस्या दैनिक रुपमा भोगिरहेका छन् । यो समस्या समाधानको बाटो खोजिनुपर्छ । अहिले स्थानीय सरकार गाउँघरको समस्या बुझ्न सजिलो ठाउँमा छ । उसले यस्ता विषयमा चासो राख्नुपर्छ । सडकमा गाडीको गतिलाई ध्यान दिएर हरेक डेढ-दुई घण्टामा भेटिने गरी सार्वजनिक शौचालय बनाइनु आवश्यक देखिन्छ ।
शुल्क लिएरै भए पनि शौचालय व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ । बरु एउटा यात्रामा २०-३० रुपैयाँ तिर्नु, पिसाब रोक्नुभन्दा सजिलो हो । यो काम स्थानीय तहले नै गरेमा झनै सुनमा सुगन्ध हुन्छ । यो काम गर्न नसक्ने होइन र बेकामे काम पनि होइन । मानिसको जीवनसँग जोडिएको यस्तो काम स्थानीय तहले गर्नुपर्छ ।
अनि सार्वजनिक यातायात सञ्चालकहरुले पनि ठाउँठाउँमा पिसाब फेर्नको लागि गाडी रोक्ने व्यवस्था गर्नुपर्छ । एक दिनको यात्रामा खाजा र चिया खाने ठाउँ बाहेक चार ठाउँमा मात्र गाडी रोक्यो भने पनि महिला बालबालिकाका लागि राहात पुग्छ । चार ठाउँमा पाँच मिनेटका दरले रोक्दा २० मिनेट ढिला हुन्छ । गन्तव्यमा २० मिनेट ढिला पुग्नु भन्दा धेरै गुणा बढी समस्या पिसाब रोक्दा हुन्छ, त्यसैले यो काम गर्नैपर्छ ।
दिनभरको यात्रामा उनले महिलाहरुलाई सार्वजनिक यातायातमा हुने अरु विभिन्न समस्यासँगै पिसाब फेर्ने र महिनावारी भएको बेलामा प्याड फेर्ने समस्या निकै जटिल रहेको बताइन् । यो कुरा आम महिलाको समस्या हो । मैंले भनेँ, ‘निकै संवेदनशील कुरा गर्नुभयो, यो कुरालाई सार्वजनिक छलफलको विषय बनाइनुपर्छ ।’
उनले भनिन्, ‘तपाईँले समाचार लेख्नुस् न ।’
मैले लेख्छु, भनेँ ।
केहीबेरमा उनले भनिन्, ‘मेरो नाम नलेख्नु नि ।’
म– किन ?
‘कस्तो पिसाब फेर्न नपाएकी भन्छन् ।’
मँ हाँसे मात्र ।
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
भाेजेन्द्र बस्नेत
भाेजेन्द्र बस्नेत उज्यालाेमा कार्यरत हुनुहुन्छ। 
2 Comments
समाचार
-
-
अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका र मातहतका कार्यालयमा हट्यो ढड्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
अलैंचीको मूल्य उच्च विन्दूमा, ४० किलाेकाे एक लाख सात हजार रु...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
पहिलो चौमासिकमा राजस्व सङ्कलन बढ्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
दैलेखको दुल्लूमा बोक्सीको आरोपमा एक जनाको हत्या
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
काठमाण्डौ उपत्यकामा ३ जना मृत भेटिए
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
जलवायु वित्तको आकार नबढे नेपाललगायत अतिकम विकसित देशको लक्ष्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
मेडिकल कलेज तथा सरकारी अस्पताललाई शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न ...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाल एअरलाइन्सको अन्तर्राष्ट्रिय भाडादरमा छुट
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
रुसले युक्रेनमा पहिलो पटक अन्तरमहादेशीय ब्यालेस्टिक क्षेप्यास्त्र...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाली युवा टाेलीले जित्याे कर्नाटकसँगको पाँच खेलको शृङ्खला
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
राष्ट्रपतिद्वारा भारतीय सेनाध्यक्षलाई ‘मानार्थ महारथीको दर्ज्यानी...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
वैदेशिक रोजगारीमा हङ्गेरी र माल्टा पठाइदिने भन्दै १९ लाख रुप...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
सडक तथा खोलाको मापदण्ड खारेज गर्न माग गर्दै काठमाण्डौमा प्रदर्शन
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
विचार
-
अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएर नेपालसँगको सम्बन्धमा खास...
कात्तिक २४, २०८१ शनिबार
-
जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्त्व
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
-
डेङ्गी सङ्क्रमणको उच्च जोखिम कात्तिक मसान्तसम्म
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
JK Sunwar-Okhaldhunge
March 27, 2019, 3:45 p.m.यो एकदम जटिल समस्या हो / पश्चिमी देशहरुमा त हाइवेमा गाडी रोक्ने ठाउँ नै बनाएको हुन्छ , जहाँ पेट्रोल स्टेसन, चर्पी, चिया नास्ता खाने पसल पनि हुन्छ /नेपालमा पनि यस्तो सुबिधा ल्याउन सरकारले ध्यान दिन जरुरी छ / महिला यात्रुले कति कष्ट भोग्नु परेको होला /
टेकबहादु वली
March 23, 2019, 5:20 p.m.सामान्य लाग्ने तर अति महत्वपूर्ण विषय ।