चितवनमा धान उत्पादन घट्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
‘नछुने भएकी’ आरती छुने भइन्
‘मिलन दाइ आज मेरो बर्थ डे, भरे केक खान आउनुहोस् है’ स्कुलबाट आउने बित्तिकै उफ्रँदै खुसी हुँदै आरतीले भनिन् । मैले ‘ह्याप्पी वर्थ डे नानु’ भनेको सुन्दै नसुनी अर्को घरमा निम्ता दिन कुदिन् । म केक सम्झंदै आफ्नो काममा लागें ।
आरती, मेरो पल्लो घरकी बहिनी । काका–काकीकी छोरी । ६ कक्षामा पढ्छिन् । मलाई दाइ मात्र होइन, साथी जस्तै ठान्छिन् । उनको बर्थ डे मा केही गिफ्ट त दिनुपर्ने । तर बजारबाट फर्किसकें, लिन जान टाढा पुग्नुपर्छ । दराजमा केही छ भनेर हेरेको नयाँ डटपेन फेला पर्यो । त्यही गोजीमा हालेर बसें ।
जहान स्कुलबाट फर्किन् । ‘आज आरतीको बर्थ डे रे केक खान जानुपर्छ’ मैले भनें । ‘आरती त बिरामी भइन् रे’ उनले भनिन् । ‘के भो र ?’ म झस्कें । ‘केही होइन, टाउको दुख्या भन्दै हुनुहुन्थ्यो आन्टी’ जहानले भनिन् । ए सामान्य रहेछ भन्ने लाग्यो । अनि साँझ परेपछि हामी केक खान पल्लो घरतिर लाग्यौं ।
बाटोमा आरतीको भाइ आकाश उफ्रँदै आयो । ‘हाम्रो आरु दिदी त मिन्स हुनुभयो नि’ उ उफ्रँदै पल्लोघरमा खबर सुनाउन पुग्यो । मानौं उ दिदीको बर्थ डे भन्दा पनि खुसीको खबर सुनाउन उत्सुक छ । ‘ए आरती पर सरिछिन्, केक त के काट्लान् र ?’ जहानले भनिन् । तैपनि जाऔं न भनेर हामी घरमा पुग्यौं ।
आरतीको कोठाबाहिर ड्याम्म ढोका लागेको छ । काकी फर्याकफुरुक गर्दै बाहिर भित्र गरिरहनुभएको छ । वल्लो कोठामा रहरलाग्दो केक । हजुरबा, काका, दिदी, भिनाजु, अरु केटाकेटी वरपर झुम्मिएर बसेका छन् । आरतीकै उमेर हाराहाराकी भान्जी चाहिँ आरती बसेकी कोठामा छिन् ।
‘आ केही हुन्न, आरतीलाई पनि सँगै राखेर केक काट्ने हो’ दिदीले भन्नुभयो । दिदीको कुरामा हामी पनि सहमत भयौं । ‘केही हुन्न, अबको जमानामा पनि हेर्न हुँदैन भनेर हुन्छ र ? बोलाउ छोरीलाई’ हजुरबाले काकीलाई भन्नुभयो ।
काकी के गरौं के भन्ने अलमलमा पर्नुभयो । मलाई थाहा थियो, उहाँ पहिलेदेखि चल्दै आएका केही चालचलन एकैपटक छोड्न हुँदैन भन्ने मान्यता राख्नुहुन्छ । आफू पर सरेको बेला काकालाई भात पकाउन भन्नुहुन्छ ।
बेलुका काका अफिसबाट फर्कन ढिलो हुँदासम्म उहाँको भान्सामा भात पाक्दैन । ‘आ काकी केही हुन्न, म त विजया पर सरेको बेला उसले नै पकाएको खान्छु’ मैले सम्झाउने धेरै प्रयत्न गरेको छु । ‘हुन्न बाबु, जे भएपनि पर सरेको बेला केही मान्यता चाहिँ ख्याल गर्नुपर्छ’ उहाँ भन्नुहुन्छ ।
पहिलोपटक महिनावारी या पर सरेको बेला किन बा, दाजुभाइ र अरुले हेर्न हुँदैन ? अनि छुन हुँदैन ? समाजमा पहिलेदेखि नै चल्दै आएको यो संस्कारलाई मैले आफ्नै ढंगबाट काकीलाई बुझाउने प्रयत्न गरें । पहिलोपटक पर सर्दा लाज, संकोच र अप्ठेरो हुन्छ होला ।
बा र दाइभाइसँग अझ बढि लाज र अप्ठेरो हुने भएकाले हेर्न नहुने भनिएको होला । अनि यस्तोबेला संक्रमण हुन सक्ने भएकाले सामान्यबेलामा जस्तो उठबस र काम गर्न हुँदैन भन्ने मान्यता चलेको होला । तर मेरो यो कुरामा काकी पूर्ण सहमत हुनुभएन । सफा सुग्घर भएर भात पकाउँदा पनि हुन्न भन्नुभयो उहाँले ।
‘त्यसो भए आरतीले हेर्दै नहेरी उसको वर्थ डे मनाउने त ?’ मैले प्रश्न गरें । काकीले खै भन्नुभयो । काकी केही लचक हुन लागेको संकेत बुझेपछि मैले भनें, ‘हेर्नुहोस् काकी आरतीलाई लाज र अप्ठेरो हुन्छ भने बेग्लै कुरा, तर उसलाई त्यस्तो लाग्दैन भने उसलाई बोलाउँ ।’
सँगै रहेकी दिदीले फ्याट्ट भन्नुभयो, ‘के को लाज मान्थी नि, साथीहरुलाई म मिन्स भएँ नि भनेर च्याट गर्दै होली, बोलाउनुहोस् भाउजु केही हुन्न ।’ आरती र उस्तै उमेरकी दिदीकी छोरी बन्द कोठाभित्रै थिए ।
ल आउन मानिछ भने लेराउँछु नि भनेर काकी भित्र पस्नुभयो । हामी दंग परेर बस्यौं । एकछिनपछि थोरै लजाउँदै आरती आइन् । ढोका छेउको कुर्सीमा बसिन् । केक भाइलाई काट्न भनिन् । भाइले खुशी हुँदै केक काट्यो । हामीले मुख मिठ्यायौं । गोजीमा भएको डटपेन आरतीको हातमा दिँदै भनें, ‘ह्यापी वर्थ डे एण्ड स्पेशल डे आरु ।’ उनी खिस्स हाँसिन् । सबैको साथ पाएपछि पहिलोपटक पर सरेको कुरालाई उनले सामान्य रुपमा लिइन् । अरुले जस्तो उनले लुक्नु परेन ।
मलाई याद छ, धेरै वर्षअघि मेरी कान्छी फुपु दिदी पहिलोपटक पर सर्दा कति नमजा भएको थियो । बिहान शौच गर्न गएकी दिदी फर्कनुभएन । कहाँ जानु भो होला, सबैलाई पिर लाग्यो । हाम्रो त स्कुल सँगै जाने दिदी । उहाँ अलि माथिल्लो कक्षामा पढ्नुहुन्थ्यो । हामीसँगै खेल्नुहुन्थ्यो । उहाँ नभईकन स्कुल जान मन लाग्दैनथियो ।
‘पर पो सरि की, बेला भाथ्यो’ आँबैले भन्नुभयो । पर सर्या भनेको के हो हामीलाई थाहा थिएन । दिदी आउने बाटो मात्रै हेरिरहेका थियौं । दिदी खोज्न हिँड्नुभएकी आमा धेरैबेरपछि आउनुभयो । ‘पर सर्नुभएछ, पल्लोगाउँ जानुभाछ कोलडाँडा दिदीको घर’ आमाले आँबैसँग भन्नुभयो । ‘अनि कहिले आउनुहुन्छ त ?’ आमालाई सोधें । ‘अलिदिन आउनुहुन्न, तिमीहरु अब एक्लै स्कुल जाने, अनि कोलडाँडा दिदीघरको बाटो नजानु’ आमाले भन्नुभयो ।
‘किन, नाईं हामी पनि दिदीलाई भेट्छौं, सँगै स्कुल जाने’ हामी दाजुभाइले ढिपी गर्यौं । ‘खुरुक्क भनेको मान्ने, अलिदिन दिदीलाई हेर्न हुँदैन’ आमा र आँबैले भनेपछि अब नाईं भन्ने हिम्मत हाम्रो भएन । धेरै दिनपछि दिदीसँग भेट भयो । हामी खुशीले गद्गद् भयौं । दिदी पर सरेर पर भएको त्यो वियोगको घडी सम्झनामा ताजै छ । दिदीको बिहेपछि अरु दिदीबहिनी नभएकाले त्यस्तो समस्या झेल्नुपरेन ।
धेरै वर्षपछि आरतीको पालामा आकाशपातालको फरक आयो । ‘नछुने’ भएर पनि उनी छुने भइन् । आमाको मात्र होइन, बुबा, भाइ, हजुरबा, हजुरआमा अनि आफन्त र छिमेकीको साथ पाइन् ।
आरतीकै उमेर हाराहारीकी भान्जी अस्ति एक/दुई दिन देखा परिनन् । ‘दिदी भान्जी खै ?’ मेरो प्रश्न सुनेर हाँस्दै भन्नुभयो, ‘बिरामी भई ।’ छोरी बिरामी हुँदा पनि किन हाँस्नुभएको होला भनेर अचम्म मान्दै थिएँ । ‘आरतीपछि भान्जीको पालो आएछ’ जहानले भनेपछि कुरो बुझें । भान्जी पनि ‘पर’ सरिछिन् । तर पर सरेपनि पर भएकी छैनन् । परिवारसँगै बसेकी छिन् ।
आरती बहिनी र दिलशोभा भान्जी जस्तै भाग्यमानी कति होलान् ? मलाई हिजोआज खुल्दुली लाग्न थालेको छ । पक्कै धेरै बहिनीहरुले पहिलेका दिदीहरुको जस्तो हालत व्यहोर्नुपरेको छैन ।
तर अछाम तिमल्सेना गाउँकी डम्मरा उपाध्यायको छाउपडी गोठमै रहेको अवस्थामा निधन भयो भन्ने खबर यहीबेला सुन्नुपरेको छ । पर सर्नु पर हुनु होइन भन्ने मान्यता स्थापित गर्न अरुले होइन, आफ्नै घरपरिवारका सदस्यको सोंच परिवर्तन हुन आवश्यक छ । साथमा समाजको साथ चाहिन्छ, हाम्रो छिमेकमा जस्तै ।
- अन्तर्राष्ट्रिय महिनावारी स्वच्छता दिवसका अवसरमा उज्यालाे अर्काइभबाट याे सामग्री प्रकाशित गरेका हाैँ ।
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
मिलन तिमिल्सिना
दुई दशकदेखि रेडियो र अनलाइन पत्रकारितामा संलग्न मिलन तिमिल्सिना समसामयिक विषयमा विश्लेषण र व्यंग्यमा दखल राख्नुहुन्छ।
1 Comments
समाचार
-
-
अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका र मातहतका कार्यालयमा हट्यो ढड्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
अलैंचीको मूल्य उच्च विन्दूमा, ४० किलाेकाे एक लाख सात हजार रु...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
पहिलो चौमासिकमा राजस्व सङ्कलन बढ्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
दैलेखको दुल्लूमा बोक्सीको आरोपमा एक जनाको हत्या
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
काठमाण्डौ उपत्यकामा ३ जना मृत भेटिए
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
जलवायु वित्तको आकार नबढे नेपाललगायत अतिकम विकसित देशको लक्ष्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
मेडिकल कलेज तथा सरकारी अस्पताललाई शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न ...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाल एअरलाइन्सको अन्तर्राष्ट्रिय भाडादरमा छुट
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
रुसले युक्रेनमा पहिलो पटक अन्तरमहादेशीय ब्यालेस्टिक क्षेप्यास्त्र...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाली युवा टाेलीले जित्याे कर्नाटकसँगको पाँच खेलको शृङ्खला
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
राष्ट्रपतिद्वारा भारतीय सेनाध्यक्षलाई ‘मानार्थ महारथीको दर्ज्यानी...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
वैदेशिक रोजगारीमा हङ्गेरी र माल्टा पठाइदिने भन्दै १९ लाख रुप...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
सडक तथा खोलाको मापदण्ड खारेज गर्न माग गर्दै काठमाण्डौमा प्रदर्शन
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
विचार
-
अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएर नेपालसँगको सम्बन्धमा खास...
कात्तिक २४, २०८१ शनिबार
-
जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्त्व
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
-
डेङ्गी सङ्क्रमणको उच्च जोखिम कात्तिक मसान्तसम्म
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
Rajib sh.
May 28, 2019, 6:47 p.m.यो पर सरेको बेला पीडा र दुख दिनु हुन्न / यो हुँदा कसैलाई केहि हुन्न, खालि मनको डर हो, त्यसकारण यो चलन आफनै परिवारवाट हटाउँदा राम्रो हुन्छ /