प्रदूषण घटेको हाे तर ढुक्क हुन सकिँदैन

पुष २३, २०७७ बिहीबार १०:११:३ | भूषण तुलाधर

काठमाण्डाै - बादल हटेर आकाश खुला भएपछि वायु प्रदूषण कम भएको छ । तर पनि जाडोको समयमा प्रदूषण बढी नै हुने गर्छ । गएको दुई तीन, दिन बादल लागेर मौसम बद्ली हुँदा प्रदूषण धेरै नै बढ्यो ।

प्रदूषण बढेर घटेपछि फेरि बढ्दैन भन्ने हुँदैन । जाडो समय र पानी राम्ररी नपरेका कारण आकाश खुल्दा पनि प्रदूषणको मात्रा अझै धेरै नै छ । प्रदूषणको मात्रा केही घटेको हो । तर पुरै घटेको छैन । आकाश खुलेर हावा चल्न थालेपछि वायु प्रदूषण थोरै घटेको छ । प्रदूषण घटेको कुरा सत्य हो । तर ढुक्क भने हुन सकिँदैन ।

आकाश पुरै खुल्नुको अर्थ प्रदूषण धेरै नै घट्यो भन्ने होइन । प्रदूषणको उत्पादन हामीले नै गर्दै आएका छौँ । हिजो अस्तिको प्रदूषण हामीले नै उत्पादन गरेको हो । बादल लागेर प्रदूषण बाहिर जान पाएन । जसले गर्दा प्रदूषण जहाँको त्यही रह्यो । अनि उकुसमुकुस भयो । आकाश केही खुलेपछि प्रदूषण हावामा मिसिन्छ । त्यसपछि प्रदूषण बाहिर जान पाउँछ ।

हामीले नै प्रदूषण उत्पादन गर्ने भएकाले हावा चल्दा वा घाम लाग्दा पनि प्रदूषण रहीरहन्छ । तर हिजोअस्तिको जस्तो उच्च अवस्थामा पुग्दैन । काठमाण्डौमा पहिला पनि प्रदूषण थियो । आज पनि छ । हामीले नियन्त्रणका लागि केही पनि गरेनौँ भने भोलि पनि हुनेछ ।

अरु समयको तुलनामा जाडो समयमा वायु प्रदूषण धेरै हुनुको मुख्य दुई वटा कारणहरु छन् । पहिलो कारण प्राकृतिक कारण हो । जाडो समयमा जमिन निक्कै चिसो हुन्छ । बादल लागेपछि ढक्कनको काम गर्ने भएकाले प्रदूषण बाहिर जान पाउँदैन । जसका कारण प्रदूषण बढ्ने गर्छ । घाम लागेपछि मात्रै प्रदूषण बाहिर जान पाउँछ । जाडो महिनामा पानी नपर्ने वा परे पनि थोरै पर्ने भएकाले पनि प्रदूषणको जोखिम धेरै हुन्छ ।

दोस्रो कारण भनेको जाडोमा प्रदूषण उत्पादन गर्ने स्रोत पनि धेरै हुन्छन् । चिसोबाट बच्नका लागि धेरैले आगो बाल्छन् । आगो बाल्दा पनि वातावरण प्रदूषित हुन्छ । इँटाभट्टाहरु जाडो महिनामा सञ्चालन गरिन्छ । त्यसले पनि वातावरण प्रदूषित बनाउनमा भूमिका खेल्छ । यसवर्ष कोरोना भाइरसका कारण धेरै इँटाभट्टा सञ्चालनमा छैनन् । थोरै सञ्चालनमा भए पनि त्यसले पनि प्रदूषण बढाउँछ । हाम्रै कारणले वातावरण प्रदूषित हुन्छ, प्रकृतिले बाहिर जानबाट रोक्छ ।

काठमाण्डौ उपत्यका कचौरा आकारको भएकाले हावा बाहिर जाने ठाउँ सीमित छ । जसले गर्दा प्रदूषण जहाँको त्यहीँ रहने सम्भावना धेरै हुन्छ । काठमाण्डौ घनाबस्ती भएको ठाउँ हो ।काठमाण्डौमा अरु पनि थुप्रै प्रदूषणका स्रोतहरु छन् । गाडीहरु धेरै छन् । त्यसकारण पनि काठमाण्डौ उपत्यकालाई वायु प्रदूषणको जोखिमका हिसाबले बढी स‌ंवेदनशील क्षेत्र मानिन्छ । प्रदूषण नियन्त्रणका लागि सरकारले विभिन्न प्रयासहरु गरेको भए पनि त्यो पर्याप्त छैन ।

प्रयास मात्रै गर्नु पनि राम्रो कुरा हो । तर जति प्राथमिकता दिनुपर्ने थियो त्यति भने दिन सकेको छैन । सरकारले काठमाण्डौको वायु प्रदूषण नियन्त्रणका लागि कार्ययोजना नै बनाइसकेको छ । त्यसलाई मन्त्रिपरिषद् बैठकले पनि स्वीकृति दिइसकेको छ । तर कार्यान्वयन हुन सकेको छैन । प्रदूषण वातावरणको मात्रै समस्या होइन । जनस्वास्थ्यको समेत समस्या हो । यो भनेको सबै नागरिकको स्वास्थ्यको समस्या हो ।

अन्तिम अपडेट: मंसिर ९, २०८१

Disclaimer:

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

भूषण तुलाधर

तुलाधर वातावरणविद् हुनुहुन्छ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

नाम (अनिवार्य)

इमेल (अनिवार्य) (गोप्य राखिनेछ)

प्रतिक्रिया दिनुहोस्