चितवनमा धान उत्पादन घट्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
मोबाइलमा क्लिक गरेपछि तरकारी बारीमा सिँचाइ पंखा र हिटर !
काठमाण्डौ – हिजोआज प्रायः सबैको हातमा मोबाइल छ । फेसबुक, ट्वीटर चलाउने र युट्यूब हेर्नु सामान्य भइसक्यो । इमो र मेसेन्जरमा भिडियो कल गर्नु, घण्टौसम्म फेसबुकमै झुण्डिनु झन नौलो भएन ।
तर अब मोबाइलमा एक ‘क्लिक’ गरेपछि तरकारी खेतीमा सिँचाइ गर्न सकिन्छ । माटोको आद्रता कायम राख्न पंखा र हिटर पनि चलाउन सकिन्छ । नेपालमै १५ दिनमा उमारेर गुणस्तरीय बेर्ना तयार पार्न सकिन्छ भन्दा जिब्रो टोक्नु पर्दैन ।
तरकारी बाली विकास केन्द्र ललितपुरले नेपालमै पहिलो पटक ‘स्मार्ट कृषि प्रविधि’को विकास गरेको हो । नेपालकै आइटी इञ्जिनियरले विकास गरेको प्रविधिमार्फत लौकाका बेर्ना उमारेर किसानलाई वितरण गरिएको पनि केन्द्रका प्रमुख अरुण काफ्लेले बताउनुभयो ।
‘नेपालमै विकास गरिएको प्रविधिमार्फत उमारिएको बेर्ना किसानलाई वितरण गरेका छौँ । कम लागत, थोरै समयमा एकैपटकमा धेरै बेर्ना उमार्न सकिने भएकाले यो अन्तर्राष्ट्रिय प्रविधि नेपालमै विकास गरेका हौँ’ उहाँले भन्नुभयो ।
‘उच्च प्रविधियुक्त तरकारी बेर्ना उत्पादन घर’ नाम दिइएको यो प्रविधि मोबाइल एप्सबाट चलाउन सकिन्छ । मोबाइलबाटै मेसेन्जरमा फोटो पठाएजस्तो गरी ‘स्मार्ट प्रविधि’ एप्समा रहेका ‘स्वीच क्लिक’ गरेपछि तरकारीमा आफै सिँचाइ हुन्छ । पंखा घुम्न थाल्छ भने बेर्नालाई ताप दिन हिटर चल्छ ।
थोरै लागत, धेरै उत्पादन, शुन्य जोखिम !
तरकारी बाली विकास केन्द्र ललितपुरले १४ लाख रुपैयाँमा ‘स्मार्ट प्रविधि’ जडान गरेको हो । अन्तर्राष्ट्रिय एजेन्सीले यो प्रविधि नेपाल भित्र्याउन र सञ्चालन गर्न झण्डै आधा करोड रुपैयाँ लाग्ने बताएका थिए । तर नेपाली आईटी इन्जिनियरले विकास गरेको प्रविधि भएकाले सस्तोमा जडान गर्न सकिएको केन्द्रका प्रमुख काफ्लेकाे भनाइ छ ।
‘नेपालीहरु रोजगारीका लागि पुगेका दक्षिण कोरिया, इजरायललगायतका देशमा यो प्रविधिबाटै खेती गरिन्छ । त्यहाँबाट नेपाल ल्याउन हामीले पहिले पनि कुरा गरेका थियौं । ५० लाखभन्दा घटीमा ल्याउन सकिंदैन भनेपछि आश मार्यौं । तर नेपालकै आईटी इन्जिनियरले यो प्रविधिको विकास गरेपछि झिनो आश पनि पलाएको छ’ उहाँले भन्नुभयो ।
उहाँका अनुसार यो प्रविधिबाट धेरै कामदार राखेर बेर्ना उत्पादन गर्नुपर्ने झन्झट हटेको छ । घरी सिँचाइ गरिरहनुपर्ने र घामपानीबाट बेर्ना मर्ने तथा नोक्सानी व्यहोर्नुपर्ने चिन्ता पनि अब छैन ।
‘हामीले एक पटकमा झण्डै ६० हजार तरकारीका बेर्ना उत्पादन गर्न सक्छौँ । त्यसमा पनि थोरै लागत लाग्छ । जोखिम शून्य छ । पानी परेन । घाम लागेन । अर्थात धेरै घाम लाग्यो । धेरै पानी परेर नोक्सानी भयो भनेर चिन्तित हुनु पर्दैन । प्रविधिमा कुनै खराबी आएमा मोबाइलमै ‘अलर्ट’ नोटिफिकेशन आउँछ । तत्कालै समाधान खोज्न सकिन्छ’ काफ्लेले भन्नुभयो ।
कसरी विकास भयो ‘स्मार्ट प्रविधि’ ?
खेतमा टनेल राखेर तरकारीका बेर्ना उमार्दा पनि जोखिम नघटेपछि केन्द्रका प्रमुख काफ्ले नयाँ प्रविधिको खोजीमा हुनुहुन्थ्यो । विदेशबाट ल्याउँदा महंगो मूल्य चुकाउनुपर्ने थियो । त्यसमाथि बिग्रियो वा परीक्षणमा सफल भएन भने लगानी मात्रै डुब्ने खतरा थियो ।
त्यसकारण स्वदेशमै यो प्रविधिको विकास होस भन्ने चाहना काफ्लेको थियो । आईटीमा ‘सेन्सर पुस’ डिभाइसमार्फत कृषि प्रविधि चलाउने आधार भेट्न उहाँलाई मुश्किल थियो ।
सोधीखोजी हुँदै जाँदा काफ्लेको भेट हिमालयन कलेज अफ इन्जियनिङका बरिष्ठ उपप्राध्यापक तथा इलेक्ट्रोनिक्स तथा इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर इजहार खानसँग भयाे । भेटमा काफ्लेले आफ्नो योजना सुनाउनुभयो । खानले आईटीको नयाँ कार्यक्रम विकास गर्ने सोच रहेको बताउनुभयो । दुवै जनाको सोचमा ‘बजेट र सहकार्य’ मिलनबिन्दु बन्यो । अर्थात काफ्लेले बजेट दिने । खानले नयाँ प्रविधिको विकास र जडान गरेर केन्द्रलाई हस्तान्तरण गर्ने ।
पहिलो पटक प्रविधिको विकास गर्दा त्यसको सफल परीक्षण र सञ्चालनमा बजेट खर्च गर्नुपर्छ । यसका लागि सरकारी निकायले सहयोग गरे आफ्नो कम्पनी र क्षमता ‘पब्लिसिटी’ हुने खानको सोच र अरुभन्दा छिटो प्रविधि भित्र्याउने काफ्लेको योजनाले मूर्त रुप पायो ।
स्मार्ट कृषि प्रविधि सञ्चालन गर्न तीनवटा डिभाइसको तारतम्य मिलाउनुपर्छ । यसका लागि पहिला ‘सेन्सर पुस’ डिभाइस जडान गर्नुपर्छ । अनि मोबाइलमा ‘इ वी लिंक’ एप्स प्लेस्टोरबाट डाउनलोड गर्न सकिन्छ । यसले प्रविधि नियन्त्रण गर्ने काम गर्छ ।
अनि मोबाइलबाटै टनेलमा राखिएको बेर्नामा सिँचाई गर्ने, पंखा र हिटर चलाउन सकिन्छ । टनेलमा राखिएको बत्तीको ‘कलर’ परिवर्तन गर्न भने ‘स्काई स्मार्ट’ एप्सको प्रयोग गरिन्छ । यो पनि गुगुल प्लेस्टोरबाटै मोबाइलमा डाउनलोड गर्न सकिन्छ ।
यी सबै प्रविधि र एप्सबाट खुमलटारमा रहेको तरकारी बाली विकास केन्द्रको ‘उच्च प्रविधियुक्त तरकारी बेर्ना उत्पादन घर’मा बेर्ना उमारेर किसानलाई वितरण पनि थालिसकिएको छ ।
गएको महिना जडान गरिएको प्रविधि आउँदो साउन महिनासम्म परीक्षणमा राखिने काफ्लेले बताउनुभयो । कार्यालयबाटै मोबाइलमा क्लिक गरेपछि टनेलमा तरकारी बेर्ना उत्पादन गर्न सकिने यो प्रविधिबाट उहाँसँगै कृषि विज्ञ, कर्मचारी र किसान पनि खुशी भएका छन् ।
बिस्तारै गाउँ गाउँमा रहेका सहकारीले लगानी गरेमा ‘स्मार्ट कृषि प्रविधि’ किसानको घर घरमा पुर्याउन सकिने उहाँको भनाइ छ । यो प्रविधिको विस्तार गर्न सकिएमा देश तरकारीमा आत्मनिर्भर त हुने छ नै । थोरै उत्पादन लागत र जनशक्तिमा पनि कृषि व्यवसाय गर्न ठूलो सघाउ पुग्नेछ ।
‘कृषिमा आधुनिकीकरण आवश्यक छ । त्योभन्दा ठूलो कुरा कृषि प्रविधिको प्रयोग गरेर थोरै लागतमा धेरै उत्पादन गर्नुपर्ने आवश्यकता छ’ केन्द्रका प्रमुख काफ्लेले भन्नुभयो, ‘किसानको यो आवश्यकतालाई पूरा गर्न अब हामी सक्षम हुन्छौँ भन्ने विश्वास छ ।’
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
विष्णु विश्वकर्मा
उज्यालोमा कार्यरत विष्णु विश्वकर्मा कृषि र राजनीतिक क्षेत्रमा कलम चलाउनु हुन्छ। 
1 Comments
समाचार
-
-
अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका र मातहतका कार्यालयमा हट्यो ढड्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
अलैंचीको मूल्य उच्च विन्दूमा, ४० किलाेकाे एक लाख सात हजार रु...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
पहिलो चौमासिकमा राजस्व सङ्कलन बढ्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
दैलेखको दुल्लूमा बोक्सीको आरोपमा एक जनाको हत्या
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
काठमाण्डौ उपत्यकामा ३ जना मृत भेटिए
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
जलवायु वित्तको आकार नबढे नेपाललगायत अतिकम विकसित देशको लक्ष्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
मेडिकल कलेज तथा सरकारी अस्पताललाई शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न ...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाल एअरलाइन्सको अन्तर्राष्ट्रिय भाडादरमा छुट
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
रुसले युक्रेनमा पहिलो पटक अन्तरमहादेशीय ब्यालेस्टिक क्षेप्यास्त्र...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाली युवा टाेलीले जित्याे कर्नाटकसँगको पाँच खेलको शृङ्खला
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
राष्ट्रपतिद्वारा भारतीय सेनाध्यक्षलाई ‘मानार्थ महारथीको दर्ज्यानी...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
वैदेशिक रोजगारीमा हङ्गेरी र माल्टा पठाइदिने भन्दै १९ लाख रुप...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
सडक तथा खोलाको मापदण्ड खारेज गर्न माग गर्दै काठमाण्डौमा प्रदर्शन
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
विचार
-
अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएर नेपालसँगको सम्बन्धमा खास...
कात्तिक २४, २०८१ शनिबार
-
जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्त्व
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
-
डेङ्गी सङ्क्रमणको उच्च जोखिम कात्तिक मसान्तसम्म
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
Khim bahadur gharti magar
Feb. 22, 2019, 12:53 p.m.याे प्रविधिकाे अाविष्कारले खुशि त ल्यायाे तर उत्पादित कृषि जन्य वस्तु नेपाल सरकारले अन्तर्राष्ट्रियस्तरमा व्यपार व्यवस्थापन गर्दिय नेपाली किसानकाे भलाे हुन्थ्याे कि???