चितवनमा धान उत्पादन घट्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
शिक्षकको तलब बढाउन भुटानले सक्ने, नेपालले किन नसक्ने ?
तस्बिर : टिच फर नेपाल
काठमाण्डौ – दक्षिण एसियाको कमजोर देश मानिने भुटानले शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रमा आमूल सुधारको काम सुरु गरेको छ । नेपाल जस्तै भारत र चीनबाट घेरिएको भुटान वैदेशिक हस्तक्षेप र गरिबीबाट मुक्त छैन । आर्थिक बृद्धिदर ५ दशमलव ८ प्रतिशत मात्रै हुँदा पनि भुटानले भारी मात्रामा शिक्षक र डाक्टरको तलब बृद्धि गरेर शिक्षा तथा स्वास्थ्य क्षेत्रमा सुधारको अभियान थालेको छ ।
गएको महिना भुटानका प्रधानमन्त्री लोटे छिरिङले शिक्षकको तलब ५५ प्रतिशत र डाक्टरको तलब ६० प्रतिशतसम्म वृद्धिको प्रस्ताव मन्त्रिपरिषदबाट पारित गराउनु भएको छ । यो २० वर्ष बढी अनुभव भएका शिक्षक र एमबीबीएस डाक्टरको हकमा लागू हुनेछ ।
भुटान सरकारको यो निर्णयपछि त्यहाँका २० वर्षभन्दा बढी अनुभव भएका शिक्षक र डाक्टरको तलब मासिक झण्डै ६० हजार रुपैयाँको हाराहारीमा पुगेको छ ।
भुटानी सञ्चारमाध्यमका अनुसार १० देखि २० वर्षको अनुभव भएका शिक्षक, नर्स र मेडिकल स्टाफको तलब पनि ३५ देखि ४५ प्रतिशतसम्मले बढाइएको छ । २० वर्षभन्दा धेरै अनुभव भएका शिक्षक र डाक्टरको तलब क्रमशः ५५ र ६० प्रतिशतले बृद्धि गरिएको छ ।
तलबृद्धिको निर्णयले भुटानका साढे ८ हजार शिक्षकले डाक्टरपछि सबैभन्दा धेरै तलब बुझ्नेछन् । यस्तै चार हजार जति डाक्टर र स्वास्थ्यकर्मीले सरकारी कर्मचारी सरहको पहिलो श्रेणीको तलब पाउनेछन् ।
नेपालमा के छ अवस्था ?
भुटान सरकारको यो निर्णयबाट दक्षिण एसियाका अरु देश तरंगित भएका छन् । यूरोप र अमेरिकापछि शिक्षण पेशालाई उच्च तहको दर्जामा राखेर तलब दिने पहिलो दक्षिण एसियाली देश भुटान बनेको शिक्षक मासिकका सम्पादक राजेन्द्र दाहाल बताउनुहुन्छ ।
‘भुटानले शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रको सुधारका लागि आमूल परिवर्तन ल्याउने काम सुरु गरेको छ’ दाहालले भन्नुभयो, ‘अब यूरोप र अमेरिकापछि शिक्षण पेशालाई सम्मानित बनाउने पहिलो दक्षिण एसियाली देश भुटान बन्यो ।’
दाहालका अनुसार भुटानपछि भारतमा शिक्षकको तलब राम्रो छ । तर भुटानको जस्तो सम्मानित हुन भने सकेको छैन । भारतसँगै बंगलादेश र श्रीलँकाको अवस्था पनि लगभग उस्तै छ ।
नेपालमा भने शिक्षण पेशा गरिरहेकाहरुको अवस्था सामान्य छ । शिक्षक सेवा आयोगमा आवेदन दिने र नाम निकाल्नेको संख्या बर्सेनि बढ्दै गए पनि शिक्षण पेशाप्रति रुची भने त्यति बढेको छैन । जति डाक्टर, इञ्जिनियर र निजामती कर्मचारीमा आकर्षण छ ।
सरकारी कर्मचारीजस्तै शिक्षकको तलब पनि खरिदारदेखि अधिकृतसरहको छ । तर सेवा, सुविधा र सम्मानका हिसाबले धेरै शिक्षकहरु निजामती कर्मचारी जसरी आफ्नो पेशामा पूर्ण सन्तुष्ट हुन सकेका छैनन् ।
डाक्टर, इञ्जिनियर र सरकारी कर्मचारी बन्न नसकेपछि मात्रै शिक्षक !
उदयपुरका भक्त बुढाथोकीले लोकसेवा आयोगमा खरिदारदेखि अधिकृत पदसम्म परीक्षा दिनुभयो । पटक पटक परीक्षा दिए पनि उत्तीर्ण हुनै सक्नु भएन । निजामती कर्मचारी बन्न नसकेपछि अन्ततः उहाँ शिक्षण पेशामा आउनुभयो ।
काठमाण्डौको शहिद शुक्र मावि बागबजारमा निमावि तहका विद्यार्थीलाई पढाउने उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘शिक्षण पेशा रहरले नभई बाध्यताले गरिरहेको छु ।’
अहिले पनि अब्बल विद्यार्थी डाक्टर इञ्जिनियर बन्छन् । विज्ञान विषय पढेर डाक्टर इञ्जिनियर बन्न नसकेका र नचाहेकाहरु लोकसेवा आयोगमा नाम निकालेर निजामती कर्मचारी बन्छन् । त्यसमा पनि नसकेपछि मात्रै शिक्षक बन्ने गरेको उदाहरण प्रशस्त छ ।
‘जुन देशले शिक्षा र स्वास्थ्यमा राम्रो लगानी गरेका छन्, ती देशले विकास गरेका छन्’ शहिद शुक्र माविका प्रधानाध्यापक रोशन साह भन्नुहुन्छ, ‘नेपालमा पनि शिक्षकको तलब बृद्धि, प्रोत्साहन, अनुगमन, निगरानी र क्षमता विकास नगरीकन शिक्षाको अवस्था सुध्रिंदैन । शिक्षा सुधार नभएसम्म देश बन्दैन ।’
नेपालमा सम्भव छ ?
प्रतिभाशाली विद्यार्थी सोझै शिक्षक बन्न पाउने, क्षमता र योजना भएका शिक्षकलाई प्रतिस्पर्धामार्फत प्रधानाध्यापक बनाउने योजना उच्चस्तरीय राष्ट्रिय शिक्षा आयोगले अघि सारेको छ । साथै निजामती कर्मचारीको भन्दा कम्तीमा १० प्रतिशत तलब बृद्धि गरेर शिक्षण पेशालाई सम्मानित र आकर्षण बनाउने योजना पनि आयोगको छ ।
‘शिक्षकलाई परिचालन नगरीकन शैक्षिक अवस्था सुध्रिंदैन’ आयोगका विज्ञ सदस्य विद्यानाथ कोइराला भन्नुहुन्छ, ‘शिक्षकलाई परिचालन गर्न पहिला तलब बढाउनुपर्छ । दोस्रो हौसला दिनुपर्छ । अनि तेस्रो तालिम, प्रशिक्षण दिएर योग्य बनाउनुपर्छ । यी सबै कुरा आयोगको रिर्पोटमा लेखेका छौं ।’
शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलको संयोजकत्वमा गएको असारमा गठित विज्ञ टोलीसहितको आयोगले माघमा सरकारलाई प्रतिवेदन बुझाइसकेको छ । तर बिडम्बना, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले प्रतिवेदन बुझेको पाँच महिनासम्म पनि सार्वजनिक गर्नु भएको छैन ।
विज्ञहरुले शिक्षाको २५ वर्षे रणनीति बनाएर आयोगको प्रतिवेदन लेखेका हुन् । जसमा सामुदायिक विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तर सुधार्ने, निजी विद्यालयलाई कम्तीमा १० वर्षभित्र मुनाफारहित गुठीमा सञ्चालन गर्ने लगायतका थुप्रै विषय समेटिएका छन् । तर प्रधानमन्त्रीले नै विज्ञहरुले दिएको सुझावसहितको प्रतिवेदन गुपचुप राखेपछि शिक्षाका सरोकारवालाहरु सरकारप्रति आक्रोशित बनेका छन् ।
‘हामीभन्दा कमजोर देश भुटानले शिक्षा सुधारका लागि पहिला शिक्षकको तलब बढाउने घोषणा गरिसक्यो’ शिक्षक मासिकका सम्पादक दाहाल भन्नुहुन्छ, ‘तर हाम्रोमा विज्ञहरुले दिएको रिर्पोट नै सरकार लुकाएर राख्छ । अनि कसरी हुन्छ शिक्षामा सुधार ? जबसम्म राजनीतिक नेतृत्वले शिक्षामा सुधार चाहँदैन, तबसम्म नेपालमा शिक्षण पेशा सम्मानित हुन सक्दैन ।’
विकसित देशमा राजनीतिक नेतृत्व शिक्षकको सम्मान र पारिश्रमिकप्रति निकै गम्भीर र जिम्मेवार हुन्छन् । जर्मनीमा शिक्षकको तलब सबैभन्दा धेरै छ । हालै जर्मनीका न्यायाधीश, डाक्टर र इञ्जिनियरहरुले आफ्नो तलब शिक्षक सरहको हुनुपर्ने माग गर्दै चान्सलर एंगेला मर्केलसँग आग्रह गर्न गएका थिए । जवाफमा जर्मन चान्सलर मर्केलले भन्नुभयो, ‘म शिक्षकलाई तपाईंहरुसँग कसरी तुलना गर्न सक्छु, जसले तपाइंलाई पढायो । सक्षम, योग्य र विद्धान बनायो ।’
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
विष्णु विश्वकर्मा
उज्यालोमा कार्यरत विष्णु विश्वकर्मा कृषि र राजनीतिक क्षेत्रमा कलम चलाउनु हुन्छ। 
1 Comments
समाचार
-
-
अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका र मातहतका कार्यालयमा हट्यो ढड्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
अलैंचीको मूल्य उच्च विन्दूमा, ४० किलाेकाे एक लाख सात हजार रु...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
पहिलो चौमासिकमा राजस्व सङ्कलन बढ्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
दैलेखको दुल्लूमा बोक्सीको आरोपमा एक जनाको हत्या
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
काठमाण्डौ उपत्यकामा ३ जना मृत भेटिए
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
जलवायु वित्तको आकार नबढे नेपाललगायत अतिकम विकसित देशको लक्ष्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
मेडिकल कलेज तथा सरकारी अस्पताललाई शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न ...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाल एअरलाइन्सको अन्तर्राष्ट्रिय भाडादरमा छुट
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
रुसले युक्रेनमा पहिलो पटक अन्तरमहादेशीय ब्यालेस्टिक क्षेप्यास्त्र...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाली युवा टाेलीले जित्याे कर्नाटकसँगको पाँच खेलको शृङ्खला
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
राष्ट्रपतिद्वारा भारतीय सेनाध्यक्षलाई ‘मानार्थ महारथीको दर्ज्यानी...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
वैदेशिक रोजगारीमा हङ्गेरी र माल्टा पठाइदिने भन्दै १९ लाख रुप...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
सडक तथा खोलाको मापदण्ड खारेज गर्न माग गर्दै काठमाण्डौमा प्रदर्शन
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
विचार
-
अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएर नेपालसँगको सम्बन्धमा खास...
कात्तिक २४, २०८१ शनिबार
-
जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्त्व
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
-
डेङ्गी सङ्क्रमणको उच्च जोखिम कात्तिक मसान्तसम्म
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
नारायणा प्रसाद शर्मा
July 6, 2019, 7:55 a.m.शिक्षा र स्वास्थ्य प्रमुख कुरा हो, शिक्षा र स्वास्थ्य राम्रो भएका ब्याक्तिले मात्र कामको प्रतिफल राम्रो दिनसक्छ, अनपढहरूको मुढेबल श्रमले मात्र देशको बिकाश हुदैन भन्ने नेपाली कम्युनिष्टहरूले बुझ्नुपर्छ। अनि बल्ल केहि परिबर्तन हुन सक्छ।