चितवनमा धान उत्पादन घट्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
‘ग्रहण लाग्दा खानु हुँदैन भन्ने कुरा वाहियात हो’
आज राति यस शताब्दीकै लामो खग्रास चन्द्रग्रहण लाग्दैछ ।
मौसमका कारण राती लाग्ने खग्रास चन्द्रग्रहण नेपालबाट देखिने संभावना न्यून छ । त्यो भन्दा पनि ग्रहण हेर्न मिल्छ कि मिल्दैन भन्ने कुरामा नेपाली समाज विभाजित छ ।
एकथरीले ग्रहण हेर्नु हुँदैन, अनिष्ट हुन्छ भन्छन् । खासगरी ज्योतिषीहरुले विभिन्न राशी अनुसार ग्रहण हेर्न मिल्ने र नमिल्ने भनिरहेका छन् ।
तर वैज्ञानिकहरु भने ग्रहण सजिलै हेर्न मिल्ने र यसले कुनै हानी नोक्सानी नगर्ने बताउँछन । नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रतिष्ठान नास्टका वैज्ञानिक दिनेश भुजुका अनुसार चन्द्रग्रहण सजिलै हेर्न मिल्छ । रातमा लाग्ने भएकाले चन्द्रग्रहण हेर्दा आँखालाई कुनै असर नगर्ने भएकाले हेर्न मिल्ने उहाँको भनाई छ । ‘रातमा लाग्ने चन्द्रग्रहण हेर्न मिल्छ । यसले आँखालाई कुनै असर गर्दैन । चन्द्रग्रहण हेर्दा आनन्द लिन सकिन्छ । सूर्यग्रहण हेर्दा त्यसका परावैजनी जस्ता हानिकारक किरणले आँखालाई असर गर्छ ।’ उहाँले भन्नुभयो ।
चन्द्रग्रहण किन लाग्छ?
सौर्यमण्डल अन्तर्गत सूर्य, चन्द्रमा र पृथ्वी आफ्नै अक्षमा घुमिरहन्छन् । साथै यिनले एक अर्काको परिक्रमा पनि गर्दछन् । पृथ्वीले सूर्यको वरिपरी परिक्रमा गर्दा चन्द्रमाले पृथ्वीको परिक्रमा गर्दछ ।
सूर्य सौर्यमण्डलकै ठूलो तारा हो भने पृथ्वी ग्रह र चन्द्रमा पृथ्वीको उपग्रह हो ।
चन्द्रमा आफैं घुमिरहेका बेला पृथ्वीको समेत परिक्रमा गर्दछ । पृथ्वी पनि घुमिरहेको हुन्छ र सूर्यलाई परिक्रमा गर्दछ । एकले अर्कालाई परिक्रमा गर्ने क्रममा सूर्य र चन्द्रमाको बीचमा पृथ्वी आइपुग्छ ।
नास्टका वैज्ञानिक भुजुका अुनसार पृथ्वी बीचमा आएका बेला पृथ्वीको छायाँ चन्द्रमामा पर्छ । छायाँ परेपछि राम्रोसँग नदेखिने भएकाले चन्द्रमामा ग्रहण लाग्छ । जसलाई चन्द्रग्रहण भनिन्छ ।
खग्रास चन्द्रग्रहण के हो ?
पृथ्वीले सूर्यको एक फन्को लगाउन ३ सय ६५ दिन लाग्छ । यसक्रममा दुई पटक सूर्यग्रहण लाग्छ भने दुई पटक नै चन्द्रग्रहण लाग्छ । वर्षमा चार पटक ग्रहण लाग्दछ ।
कुनै कुनै वर्षमा ७ पटकसम्म पनि ग्रहण लाग्ने वैज्ञानिकको भनाई छ । औसतमा नेपालीले आफ्नो जीवनमा ३ सय पटकसम्म ग्रहण देख्न सक्छन् ।
शुक्रबार राति लाग्ने खग्रास चन्द्रग्रहण यस शताब्दीकै लामो ग्रहण हो । पृथ्वीको छायाँ पर्दा चन्द्रमा सबै ढाकिने भएर अँध्यारो हुने भएकाले यसलाई खग्रास चन्द्रग्रहण भनिएको नास्टका वैज्ञानिक दिनेश भुजुको भनाई छ ।
‘खग्रास चन्द्रग्रहण लाग्दा चन्द्रमा अँध्यारो हुन्छ । केही मात्रै देखिन्छ । पृथ्वीको छायाले चन्द्रमालाई पुरै ढाक्ने भएकाले चन्द्रमा राम्रोसँग नदेखिनु खग्रास चन्द्रग्रहण हो’ उहाँले भन्नुभयो ।
यस शताब्दीकै लामो खग्रास चन्द्रग्रहण
२१ औ शताब्दीमा २ सय २४ पटक सूर्यग्रहण लाग्ने अमेरिकी अन्तरिक्ष अनुसन्धान केन्द्र नासाले जनाएको छ । त्यसमध्ये ६८ पटक खग्रास सूर्यग्रहण लाग्नेछ । यस्तै यस शताब्दीमा २ सय ३० पटक चन्द्रग्रहण र त्यसमध्ये ८५ वटा खग्रास चन्द्रग्रहण लाग्नेछ ।
त्यसमध्येको सबैभन्दा लामो खग्रास चन्द्रग्रहण शुक्रबार राति १२ बजेर ९ मिनेटदेखि २ बजेर ५८ मिनेटसम्म लाग्नेछ । झण्डै ४ घण्टासम्म लाग्ने खग्रास चन्द्रग्रहण यो शताब्दीकै लामो भएको नास्टका वैज्ञानिक भुजुको भनाई छ ।
चन्द्रग्रहणका भिन्न भिन्न अन्धविश्वास !
ग्रहण लाग्दा चन्द्रमा अँध्यारो हुन्छ । सफा आकाशमा चन्द्रमा अध्यारो देखिएमा मानिसहरु तर्सिएर अनिष्ट हुने अन्धविश्वास राखेर अहिले पनि रुढीवादी चालचलनले नै निरन्तरता पाएको छ ।
नेपालमा चन्द्रग्रहण वा सूर्यग्रहण लाग्दा पुजा पाठ गर्ने, पूजापाठ नगरी खाना वा खाजा नखाने जस्ता पुरातनवादी सोच छ ।
पुर्खाले ग्रहण लाग्दा आफ्नो जीवनमा पनि ग्रहण लागेर अनिष्ट हुन्छ कि भन्ने सोच राखेका कारण अहिले पनि मानिसहरुले त्यसलाई निरन्तरता दिएका हुन् ।
ग्रहणको बारेमा वैज्ञानिक कारण नजानेका कारण नै मानिसहरुले पूजापाठ गर्ने गरेको भुजुको भनाई छ ।
नेपालमा मात्रै नभई विभिन्न देशमा ग्रहणसम्बन्धि भिन्न भिन्न अन्धविश्वास छ । चीनमा ग्रहण लागेपछि ड्रागनले खान थालेको भन्दै डराउँथे । यस्तै माया सभ्यतामा ग्रहण लाग्दा सर्पले खान लाग्यो भन्थे भने साइबेरियाका मानिसहरु भालुले खान लाग्यो भन्थे ।
नास्टका वैज्ञानिक भुजुका अनुसार हंगेरीका मानिसहरु ग्रहण लाग्दा चराले खान लाग्यो, भियतनामीले ठूलो भ्यागुताले खान लाग्यो भन्थे भने अफ्रिकन देश कंगोका मानिसहरु ग्रहण लाग्दा सूर्य र चन्द्रमाबीच झगडा हुन थाल्यो भन्दै घर झगडा मिलाउने गर्थे ।
तर यो परम्परागत सोच मात्रै भएको वैज्ञानिक भुजुको भनाई छ ।
‘यो परम्परागत सोच मात्रै हो । यसबाहेक केही होइन । कतिसम्म भने केही देशमा पहिला पहिला ग्रहण लाग्दा मान्छेको बलि पनि दिने गरिन्थ्यो ।
तर अहिले ग्रहणबारे वैज्ञानिक खोज पत्ता लागेपछि पुरानो सोच हराउँदै गएको छ’ उहाँले भन्नुभयो ‘नेपालमा पनि यो नखाने, त्यो नखाने, पूजापाठ गर्ने कुरा वाहियात हो । ग्रहण हेर्नुस्, आनन्द लिनुस् भन्छु म ।’
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
विष्णु विश्वकर्मा
उज्यालोमा कार्यरत विष्णु विश्वकर्मा कृषि र राजनीतिक क्षेत्रमा कलम चलाउनु हुन्छ। 
5 Comments
समाचार
-
-
अर्घाखाँचीको सन्धिखर्क नगरपालिका र मातहतका कार्यालयमा हट्यो ढड्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
अलैंचीको मूल्य उच्च विन्दूमा, ४० किलाेकाे एक लाख सात हजार रु...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
पहिलो चौमासिकमा राजस्व सङ्कलन बढ्यो
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
दैलेखको दुल्लूमा बोक्सीको आरोपमा एक जनाको हत्या
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
काठमाण्डौ उपत्यकामा ३ जना मृत भेटिए
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
जलवायु वित्तको आकार नबढे नेपाललगायत अतिकम विकसित देशको लक्ष्...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
मेडिकल कलेज तथा सरकारी अस्पताललाई शुल्क विवरण सार्वजनिक गर्न ...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाल एअरलाइन्सको अन्तर्राष्ट्रिय भाडादरमा छुट
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
रुसले युक्रेनमा पहिलो पटक अन्तरमहादेशीय ब्यालेस्टिक क्षेप्यास्त्र...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
नेपाली युवा टाेलीले जित्याे कर्नाटकसँगको पाँच खेलको शृङ्खला
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
राष्ट्रपतिद्वारा भारतीय सेनाध्यक्षलाई ‘मानार्थ महारथीको दर्ज्यानी...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
वैदेशिक रोजगारीमा हङ्गेरी र माल्टा पठाइदिने भन्दै १९ लाख रुप...
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
-
सडक तथा खोलाको मापदण्ड खारेज गर्न माग गर्दै काठमाण्डौमा प्रदर्शन
मंसिर ६, २०८१ बिहिबार
विचार
-
अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएर नेपालसँगको सम्बन्धमा खास...
कात्तिक २४, २०८१ शनिबार
-
जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्त्व
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
-
डेङ्गी सङ्क्रमणको उच्च जोखिम कात्तिक मसान्तसम्म
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
Kamraj
July 28, 2018, 12:59 a.m.Ma yo kura ma alli sochna badhya bhayeko chhu teso ho bhane surya grahan kina aunsi ra chandrama kina poornima ma mai lagchhata yeso bujhai diye gyan painthyoki
Kamraj
July 28, 2018, 12:57 a.m.Ma yo kura ma alli sochna badhya bhayeko chhu teso ho bhane surya grahan kina aunsi ra chandrama kina poornima ma mai lagchhata yeso bujhai diye gyan painthyoki
gokul Paudel
July 27, 2018, 11:02 p.m.यो अति भयो, खासमा नराम्रो विकिरण आउने हुँदा यो हेर्न हुँदैन /
Sarbesh yadav
July 27, 2018, 11:01 p.m.Is that real or not
Krishna pandey
July 27, 2018, 9:32 p.m.ग्रहण लाग्दा सहवास गर्नु हुदैन भन्छन के यो सत्य हो।यदी गर्यो भने के असर पर्छ।