पोखरा - कोरोना महामारी मानवमाथि आइपरेको एउटा यस्तो सङ्कट हो जसको निवारणको लागि विश्व एकजुट भएर लाग्नुभन्दा अर्को विकल्प छैन । यस महामारीविरुद्धको लडाइँमा धैर्यता र सजकताका साथ आफ्ना कार्यहरु गरिराख्नु पर्दछ । इमान्दारीका साथ काम गर्नेलाई कसैले रोक्दैन र काम नगर्नेले अनेक बहाना गरेर काम गर्दैन । तर अहिलेको अवस्थामा कुनै पनि द्विविधामा नपरी सबैले सेवाभावले सक्नेजति काम गरौँ । एकले अर्कोलाई सहयोग गरौँ । 

महामारीले उत्पन्न गरेका समस्याहरुबाट छिटोभन्दा छिटो निकासको लागि समझदारीपूर्वक आफ्नो दायित्व निर्वाह गरौँ । यो महामारीले गर्दा आज हामी त्रासमा छौँ । हामी आफ्नो दायित्व कसरी पूरा गर्ने हामीमै निर्भर छ । त्यसैले हामी सबै सचेत हुनुका साथै आफ्नो दायित्वप्रति इमान्दार पनि हुनुपर्दछ ।

भोलिका दिनमा देशमा हुने कृषि उत्पादनमा कमीप्रति हामी अहिलेदेखि सचेत हुनुपर्दछ । आज हामी बेखबर भएर बस्यौँ भने भोलि समयले हामीलाई साथ दिने छैन । कृषि क्षेत्रको लागि सरकारले दिनुपर्ने निर्देशन र गर्नुपर्ने कामहरुको थालनी तुरुन्त गर्नुपर्ने देखिन्छ । 

यो पनि पढ्नुहोस्

अप्रिल २१ : खाडी र मलेसियामा कोरोना सङ्क्रमितकाे सङ्ख्या ३४ हजार नाघ्याे

---

अहिलेको अवस्थामा किसानले उत्पादन गरेका माछा, मासु, तरकारी र दुधलगायतका वस्तुहरु उपभोक्तासम्म पुर्याउन कठिन देखिन्छ । यो समस्या समाधानको लागि किसानहरुलाई न्यूनतम मूल्य दिएर उनीहरुको उपज खरिद गरी बजारीकरण र विश्वसनीय वातावरणमा बिक्री गर्ने व्यवस्था गर्नुपर्ने देखिन्छ । यसले गर्दा किसानहरु उत्साहित हुने छन् र उनीहरुले नियमित कृषि कार्यमा लाग्ने छन् । 

कृषि उत्पादनको लागि चाहिने बीउबिजन, मलखाद, दाना र औषधि समयमै कृषकको थलोमा पुग्यो भने आउँदा दिनमा कृषि उत्पादनमा कम असर पर्ने छ ।
कृषिका विभिन्न क्षेत्रमध्ये माछापालन एक प्रमुख क्षेत्र हो । माछाको सहज आपूर्ति र सेवनबाट नेपाली नागरिकलाई स्वस्थ रहन चाहिने प्रोटिन, भिटामिन र मिनरलका साथै ओमेगा ३ फ्याटी एसिडजस्ता पोषण प्राप्त हुन्छ । यसले खासगरी महिला र बालबालिकालाई कुपोषणबाट जोगाउँछ । माछामा पाइने ओमेगा ३ फ्याटी एसिडले रोगसँग लड्न सक्ने प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउन शरीरलाई मद्दत गर्दछ । 

स्वास्थप्रति नागरिकहरुको सजकताको कारण देशमा माछाको माग दिनानुदिन बढिरहेको छ  । तर हामी माछामा आत्मनिर्भर भएका  छैनौँ । भोलिका दिनमा माछाको उत्पादनमा कमी आयो भने विदेशबाट माछा आयात झन् बढ्ने निश्चित छ । यसबारे अहिलेदेखि नै सचेत हुनु जरुरी छ र माछापालनको लागि चाहिने भुराहरु किसानका पोखरीसम्म समयमै पुर्याउनु जरुरी छ । 

माछाको प्रजनन समयअनुसार माछाका भुरा ह्याचारीहरुमा उत्पादन हुन्छ । कमनकार्पको प्रजनन कार्य फागुनदेखि सुरु भएर चैत्रसम्म सकिसकेको छ । निजी र सरकारी ह्याचारीबाट उत्पादित कमनकार्पका भुराहरु हुर्किसकेका छन् । तर बन्दाबन्दीले गर्दा अहिलेसम्म बिक्री सुरु हुनसकेको छैन । जबकि गएको वर्ष बैशाखको पहिलो सातासम्म ८० प्रतिशत कमनकार्पका भुरा बिक्री भइसकेका थिए । कमनकार्पका भुरा समयमै बिक्री नभएर पोखरीहरु खाली नभएपछि कमनकार्पको प्रजनन कार्य कम भएको छ र यसले कमनकार्प भुराको उत्पादनमा कमी आएको छ । 

कमनकार्पका भूराहरु समयमै बिक्री भएपछि मात्र नर्सरी पोखरीहरु खाली भएर अरु जातका भुरा उत्पादनमा सहजता हुन्छ । अहिले ग्रास कार्पको प्रजनन गर्ने समय हो । यस्तै सिल्भर र बिगहेड कार्प माछाको प्रजनन समय नजिकिँदै छ । कमनकार्प भुराहरु धेरै दिन नर्सरी पोखरीमै ‘स्टक’ भइराख्यो भने अन्य जातका माछा प्रजनन गर्ने कार्य रोकिन्छ । यसरी अन्य जातका माछाका भुरा उत्पादनमा कमी आउने देखिन्छ । भुरा उत्पादनमा कमी आएर भुरा माछाको आपूर्ति भएन भने माछाको उत्पादनमा पनि कमी आउने पक्का छ । 

भुरा माछा पाइने स्रोत केन्द्रमा सिधैँ गएर माछापालक किसानहरुले भुरा लिन अहिलेको अवस्थामा कठिन देखिन्छ । त्यसैले ती स्रोत केन्द्रबाट किसानहरुको पोखरीसम्म भुरा माछा पुर्याउने जिम्मेवारी सम्बन्धित सरकारी निकायहरुले लिनुपर्दछ । यसको लागि पशुपन्छी तथा मत्स्य विकास निर्देशनालय, भेटेनरी अस्पताल, पशु सेवा विज्ञ केन्द्र र कृषि ज्ञान केन्द्रलगायत कार्यालय र स्थानीय निकायहरुले किसानहरुको मागअनुसार स्रोत केन्द्रहरुबाट भुरा माछा किसानहरुको पोखरीसम्म सहजतापूर्वक पुर्याउने काम गर्नुपर्दछ । 

पछिल्लो समय कोरोनाबाट पीडित अरु देशहरुको भोगाइबाट हामीले धेरै पाठ सिकिसकेका छौँ । लकडाउन कहिलेसम्म रहने हो भन्ने निश्चित छैन । लकडाउन भविष्यमा खुलेपछि पनि करिब दुईदेखि तीन महिनासम्म सजगता अपनाउनुपर्ने देखिन्छ । स्रोत केन्द्रहरुमा भिडभाड कम भयो भने भुरा वितरण गर्न सजिलो हुनुका साथै जोखिम पनि कम हुने छ । यसको सबभन्दा सजिलो र भरपर्दो उपाय भनेको किसानहरुको माग सङ्कलन गरेर सम्बन्धित निकायहरुले भुरा माछा किसानहरुको पोखरीसम्म पुर्याउनु नै हो । 

भुरा माछा आपूर्तिको साथै माछा हुर्काउनको लागि चाहिने दाना र दाना बनाउने कच्चा पदार्थको आपूर्ति तुरुन्त गर्न आवश्यक छ । मलखाद र औषधिको सहज उपलब्धता पनि जरुरी देखिन्छ । यी आवश्यक सामानहरुको सहज आपूर्तिको लागि सम्बन्धित निकायहरुबाट छिटै पहल हुने छ भन्ने आशा गरेको छु ।