कहिल्यै नमर्ने त्यो जनावर !

पुष ४, २०७५ बुधबार १९:४२:४६ | उज्यालो सहकर्मी

अमरताको विषयमा वैज्ञानिकले धरै अनुसन्धान गरेका छन् । मृत्युलाई चुनौती दिनको लागि मान्छेले धर्म, ग्रह, तथा विभिन्न पौराणिक ग्रन्थहरुलाई पनि जाँच्यो । त्यसबाट पनि केही जानकारी लिने प्रयास गर्यो ।

जब वैज्ञानिक आकाशको बारेमा खोजतलास गर्दै थिए, विज्ञानका किताबमाथि चर्चा–परिचर्चा हुँदै थियो । पृथ्वीको कुना–कुनामा के भइरहेको छ भन्ने बारेमा वैज्ञानिकहरु खोजी गर्दै थिए । त्यतिबेला कसलाई पो थाहा थियो र, समुन्द्रको गहिराइमा कहिल्यै नमर्ने जीव जेलिफिस छ भनेर ।

जब हामी जेलिफिसको बारेमा सोच्न थाल्छौं, यसका जानकारहरु आफ्नो दिमागमा यसको जीवनको दोस्रो अवस्था ‘मेडुसा स्टेज’को आकृति खेलाउन थाल्छन् ।
जेलिफिसमा भाले–पोथी हुन्छन् । तिनीहरुमा शुक्राणु र अण्डाणु पनि हुन्छन् । तर बच्चा भने अन्य जनावरको जसरी जन्मिदैनन् । तिनीहरु आफ्नो जीवन लार्भाको रुपमा सुरु गर्छन् । लार्भाहरु पानीमा बगिरहन्छन् र टाँसिनको लागि कुनै चट्टान अथवा कुनै बस्तुको खोजीमा रहन्छन् ।

जब यिनीहरु टाँसिनको लागि उपयुक्त ठाउँ भेट्छन् अनि लार्भा एउटा मुलायमा तन्तुमा बदलिन्छ । यी पोलिपहरु आफ्नो क्लोन आफैँ बनाउँछन् । पोलिपहरुले क्लोन बनाइरहन्छन् जसले गर्दा पोलिपको ठूलै झुण्ड बन्न पुग्छ । पोलिपको एक ‘कोलोनी’(समूह)ले राम्रो वातावरण पाएमा केही दिनमै विशाल झाडीको रुप लिने गर्छ ।

बगैंचामा फूल फक्रिए जसरी पोलिप पनि फक्रिन्छ । त्यहीबेला त्यसको बीचबाट सानो जेलिफिस फक्रेको फूलझैं बाहिर निस्किन्छ । जेलिफिसको जीवनको सुरुवात जति रोमाञ्चक हुन्छ, बुढेसकाल बेला पनि त्यति नै रोमाञ्चक हुने गर्छ । अर्थात यसको मृत्यु नै हुँदैन ।

जेलिफिसको मर्दैन

मेडुसा अमर जेलिफिस ‘टुरीटोप्सिस डोहर्नी’ जब मर्छ तब उसको शरीर समुन्द्रको फेदमा जान्छ र बिस्तारै कुहिन सुरु हुन्छ । तर आश्चर्यका साथ यसका कोषिकाहरु एकत्रित हुन थाल्छन् । त्यसपछि त्यो मेडुसा नबनेर पोलिप बन्छ । यिनै पोलिपबाट नयाँ जेलिफिसको जन्म हुन्छ ।

यस प्रकार मेडुसा जेलिफिसले अघिल्लो जन्म छोडेर नयाँ तरिकाले अर्को जीवनको सुरुवात गर्छ । मृत्युलाई चुनौती दिने यो कुरा विज्ञानको भ्रम जस्तै छ । यो त्यो पौराणिक फिनिक्स चराको कहानी जस्तो छ भनिन्छ, जुन आफू जलेपछिको खरानीबाट पनि जीवित हुन्छ ।

तस्मानियाका जेलिफिस रिसर्चर तथा मरीन स्टिंगर एडभाइजरी सर्बिसका निर्देशक लिसा एन्न गेश्र्विन भन्छन्, ‘यो हामी सबैको ध्यान उडाउने खाले खोज हो, यो समयको सबैभन्दा अद्भूत खोजमध्येकै एक हो ।’

सन् २०११ मा चीनको सियामेन विश्वविद्यालयका एकजना सोधार्थी विद्यार्थी जिनरु ही ले ‘मून’ जेलिफिसलाई एउटा ट्यांकीमा राखे । जब त्यो जेलिफिस मर्यो अनि उनले त्यसलाई अर्को ट्यांकीमा राखे । तीन महिनापछि त्यो मृत जेलिफिसको शरीरबाट पोलिप बाहिर आउँदै थियो ।

मृत शरीरबाट पुनः जन्म लिने यो प्रक्रिया अहिलेसम्म जेलिफिसका पाँच प्रजातिमा देखिएको छ ।

बाँच्नको लागि मर्ने गर्छ

उमेर बढ्दै जाँदा अथवा कुनै बिमारीका कारण जेलिफिस कमजोर हुन्छ या कुनै खतरा महसूस गर्छ भने यसले आफ्नो यो अविश्वसनिय तरिका अपनाएर पुनः जन्म लिने गर्छ ।

जब यो प्रक्रिया सुरु हुन्छ, जल्लिफिसको घण्टी(छाता जस्तो भाग) र यसका टेंटिकल्स गल्न थाल्छन् । यो फेरि पोलिपमा बदलिन्छ । पोलिपले कुनै चट्टान अथवा स्थिर बस्तुमा टाँसिन्छ र जेलिफिसका रुपमा बढ्न थाल्छ ।

यसरी जेलिफिसको मृत शरीरबाट पुनः जेलिफिस बन्ने यो प्रक्रियालाई ‘सेलुलर ट्रांसडिफरेंसिएशन’ भनिन्छ ।

अन्तिम अपडेट: पुस ५, २०८१

Disclaimer:

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

नाम (अनिवार्य)

इमेल (अनिवार्य) (गोप्य राखिनेछ)

प्रतिक्रिया दिनुहोस्