बगेर खेर गइरहेछ भोटको नुन
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
जनसङ्ख्याशास्त्रको विद्यार्थीको आँखामा कोरोना : कोभिड-१९ महामारी हैन, सामान्य सरुवा रोग हो
काठमाण्डाै - नेपालमा अहिलेको प्रक्षेपित जनसङ्ख्या २ करोड ९१ लाख र कोरा मृत्युदर प्रतिहजार ९ का हिसाबले बर्सेनि कम्तीमा पनि (२९१*९=) २,६१,९०० दुई लाख एकसठ्ठी हजार नौ सय मानिस मर्छन् ।
यो हाम्रो स्वाभाविक कोरा मृत्युदरले बताउने सङ्ख्या हो र यो सङ्ख्या विकसित कहलाएका देशकै हाराहारीमा छ ।
अब यसैभित्र रुघा, जरो, टीबी, मलेरिया, बच्चाको लहरेखोकी, एड्स, हेपाटाइटिस या अन्य सरुवा रोग पनि छन्, र क्यान्सर, मिर्गौला, दम, मुटु, मातृमृत्यु वा दुर्घटनाजस्ता नसर्ने प्रकृतिका कारण पनि छन्।
मृत्यु सबै उमेर समूहका व्यक्तिमा हुन्छ, शिशु अवस्थामा केही बढी, अनि घट्दै १५ वर्षमा पुग्दा न्यून र बिस्तारै बढेर गइ वृद्ध अवस्थामा उच्च हुन्छ ।
हालसम्म सर्ने रोगका कारण हुने मृत्युको सङ्ख्या धेरै छ, तर अब नसर्ने कारण बढदो छ । २,६१,९०० लाई प्रतिमहिनामा हेरौं, सङ्ख्या २१,८०० जति हुन्छ ।
नेपालको हालको जनसङ्ख्यामा लगभग २२ हजार व्यक्ति प्रतिमहिना मरेकै हुन्छन् । यसमा, विकासका कारण सर्ने घटेको र नसर्ने रोग बढेकोले मृत्यु हुनेको सङ्ख्या आधा-आधा नै मानियो भने पनि १०,९०० त सरुवा रोगले नै होला । यो सङ्ख्या एक महिनामा ९०० हुन्छ ।
त्यसमा एउटा मात्रै टीबीका कारण कति होलान्, अरू हेपाटाइटिस, एचआईभी/एड्स वा अन्य कारणले मर्ने पनि कति होलान् । सयौंका सङ्ख्यामा मर्छन्, मरिरहेकै छन् । के हामीले यिनलाई महामारी भनेका छौँ र? यस्तो मृत्यु हाम्रो मात्र नभएर कुनै पनि जनसङ्ख्याको अत्यन्त स्वाभाविक प्रक्रिया हो ।
यसकारण, पाँच महिनामा जाबो १९/२० जना मर्दैमा लगभग ३ करोड जनसङ्ख्या भएको देशमा कोरोनालाई ठूलो महामारी भन्ने पक्षमा म छैन । यसले भइरहेको मृत्युदरलाई हालसम्म कुनै प्रभाव पारेकै छैन । मृत्युदरलाई नै चलायमान गराउने देखिँदो प्रभाव (significant effect) नपारी यो महामारी कहलिन सक्दैन ।
हो, रोकथामका उपाय र लागिसकेपछि गर्नुपर्ने सचेतताका लागि हाम्रो जागरुकता अवश्य चाहिन्छ, बेवास्ता गर भनेको होइन । बेवास्ता भएमा यो महामारी बन्नसक्छ, हालसम्म भने भएको छैन ।
तथापि, जुन रूपमा यसलाई अहिले प्रचार गरिएको छ, त्यसको रूप र जोखिमको अवस्था त्यही मात्रामा छैन भन्ने मलाई लाग्छ ।
तर, फेरि भनें- पूर्वसावधानी आवश्यक छ, हालसम्म भने यसलाई महामारी नभनौं । अर्को, स्वास्थ्य क्षेत्रमा नेपालमा भएको प्रगति त्यति निराशाजनक छैन, संसारका धेरै देशका तुलनामा हामी साह्रै तल छैनौं । त्यसैले सावधानी अवश्य राखौं, तर नआत्तिऔं न अत्याऔं ।
प्रदर्शनी र जुलुस तथा मिडियामा हुने तिनको प्रचारबाजीले जनमानसको मनोविज्ञानमा नकारात्मक असर पर्छ, तथ्यपरक काम गरौं । हौवा सृजना नगरौं ।
(लेखककाे फेसबुक पेजबाट)
उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।
विधान आचार्य
आचार्य जनसङ्ख्याशास्त्रका सहप्राध्यापक तथा नेपाल स्रष्टा समाजका अध्यक्ष हुनुहुन्छ ।
1 Comments
समाचार
-
-
आजदेखि रातमा काठमाण्डौ प्लाजामा निःशुल्क पार्किङ गर्न सकिने
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
इङ्गल्यान्डका आर्चर आईपीएलको अक्सनमा सहभागी हुने
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
रूसको संसदमा रक्षा खर्चमा व्यापक वृद्धि गर्ने प्रस्ताव अनुमोदन
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
चिया बगानको जग्गा ३३ वर्षपछि सरकारको स्वामित्वमा
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
आज काठमाण्डौको दरबारमार्गमा एमालेको प्रदर्शन
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
डलरको भाउ अहिलेसम्मकै उच्च
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
अस्पतालहरूलाई सेवा शुल्क सार्वजनिक गर्न मन्त्रालयको परिपत्र, नगर...
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
११ वटा एयरलाइन्सले हवाई भाडादरको विवरण बुझाए
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
पहाडी भेगका केही ठाउँमा हल्का वर्षाको सम्भावना
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
तीन वर्षपछि ‘बी’ डिभिजन लिग माघमा हुँदै
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
युद्ध अपराधको आरोपमा इजरायलका प्रधानमन्त्री, पूर्व रक्षामन्त्री र...
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
सार्वभौम साख मूल्याङ्कनमा नेपालको सन्तोषजनक नतिजा, दक्षिण एशिय...
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
-
खोला किनारको २० मिटर मापदण्डको फैसलामा सर्वोच्चले पुनरावलोकन...
मंसिर ७, २०८१ शुक्रबार
विचार
-
अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति भएर नेपालसँगको सम्बन्धमा खास...
कात्तिक २४, २०८१ शनिबार
-
जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्त्व
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
-
डेङ्गी सङ्क्रमणको उच्च जोखिम कात्तिक मसान्तसम्म
कात्तिक २१, २०८१ बुधबार
मेरो कथा मेरो भोगाई
-
युवाहरुलाई कृषि पेशामा लाग्न प्रेरित गरौँ
भदौ १९, २०८१ बुधबार
-
श्रमको लगानी स्वदेशमै गर्नुपर्छ
बैशाख १८, २०८१ मंगलबार
-
आधुनिक खेती गर्न सकेमा युवा जनशक्ति देशमै परिचालन गर्न सकिन्छ
चैत १६, २०८० शुक्रबार
Pratap
June 17, 2020, 12:34 p.m.Therefore the death is almost 3 times the normal attrition rate. Reported that 6591 found infected deaths 19 = 2.92 per thousand.