“हैन अझै तयार भा’ छैनस् । स्कुल त अलि बेलैमा पो जानुपर्छ । साथी भाइसँग एकछिन भा’नि खेल्न हुन्छ । कति जङ्गली भा’को । सरहरूसँग नि नजा’न्या कुरो सोध्न पइन्छ ।” आमाको भलाइका वचनमा सौगातको मौन विमती हुन्थ्यो । समय भएपछि मात्रै जान चाहन्थ्यो । कोठाबाट पाँच–सात मिनेटमै स्कुल पुगिने हुँदा उसलाई त्यति अघि स्कुल गएर स्कुलमा एक्लै धुम्धुम्ती बसिरहने मन थिएन ।

“मेरो बाबा, आमा र म हिजो शनिबार मनकामना घुम्न गयौँ । आहा ! केवलकार चढ्दा क्या मज्जा हुँदो रहेछ । पहिला त डर लाग्यो, पछि त मज्जा भयो ।” कक्षामा पुगिसक्दा सोनिकाले हातको भाउ लगाइलगाइ सुनाइ । आगमनले आफू आमाबाबासँग चन्द्रागिरि घुम्न गएको गफ गरिसक्दा नसक्दा कृष्णमानले हप्तादिन लाएर पाथीभरा दर्शन गर्न गएको गफ लडायो ।

आफ्ना बाबालाई विदेशबाट बोलाएर आफू पनि घुम्न जाने, गफ लगाउने सौगातको मनभरि अनेकौँ सपनाका धर्साहरू कोरिए । मनले एकतमासको रूप र कल्पनाको महल बनायो । उता कादिर अन्सारीले आफू रारातालमा उसका मामा र आमाबुबा अनि अरु कोको समेतको घुमाइको चर्को आवाजलाई सास तानीतानी सुनाउन थाल्यो ।

अब कत्ति सुन्ने यिनका गफ । सौगातलाई दिक्क लाग्न थाल्यो । अब त ऊ साथीसङ्गीसँग खेल्ने खेलमैदानतिर पनि खासै निस्किँदैन । सौगात पहिलाजस्तो छैन, साथीभाइले यदाकदा भन्न पनि थाले । तर, उसलाई अब एकान्तले मित्र बनाइसक्यो । हो शान्त स्थान । एकान्त स्थान नै प्रिय ।

बाबा विदेश जानुभएको दुई वर्ष भइसक्यो । सौगातको मन भुङ्ग्रोले पोलेको जस्तो भएको छ । बाबाको आवाज एक पटक मात्र सुन्न पाए खुसीले मात्तिन्छु भन्ने भावनाले उ तड्पिएको छ । कोठा बाहिरको बाइकको आवाज पनि पट्यारलाग्दो छ । ‘ह्या आमा पनि कति मोबाइलमा झुन्डिरहनुभा’ होला ।’ उसलाई झिँजो लाग्यो । आफ्नै आमाकै आवाज पनि कति नमीठो !

कोठा अगाडिको कौसीमा एक्लै टोल्हाउने उसको आदतले अब उसको दैनिकी बनाएको छ । ऊ अभ्यस्त छ । दिनभरिजसो त ओल्लो कोठा, पल्लो कोठाका मान्छे प्रायः काममै व्यस्त हुन्छन् । स्कुल बिदा भएका कैयौँ समय कोठामा ऊ मात्रै एक्लै हुन्छ । कौसीको पिलर र भर्‍याङको छेउमा डोरी टाँगेर भित्री कपडा समेत त्यहीँ सुकाइएको देखेर उसलाई झनै दिक्क लाग्यो । उसको फेरिएको बानीप्रति चासो देखाउने प्राणी पनि अब कोही रहेन । आमालाई चाहिँ उसप्रति माया र मातृत्व दिनभन्दा उसबाट टाढिँदै ज्यादा मजा छ ।   

‘आमा, मलाई बाबाको आवाज अलिकति मात्रै भए पनि सुन्ने इच्छा छ । मेसेन्जरमा फोन गरेर एकपटक मात्रै भए पनि बोल्न दिनुस् न ल । उहाँसँग अनुहार हेरेर बोल्न पाए त म हजुरलाई भगवान् मान्थेँ, भगवान् । म हजुरलाई, लाख–लाख धन्यवाद दिन्थेँ आमा । प्लिज, तपाईँकै अगाडि...।’

‘अहिले चुप लागेर पढ् । पछि कुरा गरौँला । पढाइतिर ध्यान दिन छोडेर...।’ आमाको मनको भावना पग्लिएन । उसको वेदनाले राहत पाएन । कोठामा बेउत्तर झोक्राइरहन्थ्यो । किताब नै पढ्नुपर्ने आमाको एकोहोरो दबाबभित्रको ममताको उत्कर्षले उसलाई कुरुङकुरुङ भयो । किताबका अक्षरमा अभिभावकत्वको अर्थ र विद्रोह सँगैसँगै मडारिरह्यो ।

साँच्चै मोबाइल चोरौँ र बाबासँग बोलौँ । तर, थाहा पाउनुभयो भने म त्यसपछि कोसँग बस्ने । म कहाँ जाने ? उसको जोशिलो विचार एकाएक पानी पानी भयो । चाह्यो तर उपाय निस्केन । थच्मरिएर बसिरह्यो । 

सौगात अहिले चार कक्षामा पढ्छ । ऊ पहिलाको जस्तो छैन, हिजोआज थुप्रै बदलिएको छ । 

आज सौगातलाई कोठामा पुगेर खाना खाइसकेपछि पनि निकैबेर निद्रै परेन । मनमा सोनिका, आगमन, कादिरका गफले बिझाइरह्यो । ‘खै निन्द्रा पनि किन आउँदैन ।’ अनि, आमाको कठोरतामा प्रश्न गर्न थाल्यो । ‘आखिर मेरी आमाले दुई दुई वर्षसम्म बाबासँग बोल्न दिनुभा’छैन, किन ?...” मनले धक्का दियो । कारण बुझ्न नजानेरै टोल्हाइरह्यो ।

यसो चियाएर हेर्‍यो, आमाका औँला फेसबुकमा मेसिनझैँ चलिरहेका छन् । उसलाई निद्राले साथी बनाएन । अहो ! आमाको टाइपिङ कला ! तर फेरि निराशाले झस्कायो । मेरो बाबासँग मैले किन बोल्न नपाउने ? मलाई किन मामाघर, बाबाघर नलैजाने ? तर ऊ अब मात्र एक्लो गफाडी हो । बालक भएर पनि बुझ्झकी । शब्दविहीन बस्छ । ज्ञानी पनि अति ज्ञानी । माग पनि केही नभएको । विद्यालय गयो, आयो अनि कोठामा बस्यो । मात्र यत्तिको दिनचर्या । 

“चञ्चल थियो तर हिजोआज साह्रै शान्त छ, खै किन ?” – मदन सरले हेड सरलाई भन्नुभयो ।

‘सौगात तिमीलाई तिम्री आमाले कति माया गर्नुहुन्छ ?’ सहपाठी विनिताले बीचै मुखबाट सोधिन् । ऊ बेउत्तर भयो । विनिताले अर्को प्रश्न तेर्स्याइ– ‘तिम्रो बाबा कहिले आउनुहुन्छ रे त विदेशबाट ?’ तब पनि ऊ नाजवाफ भयो । बोल्ने मन नभएकाले बेउत्तर कक्षाको अन्तिम घण्टीको पर्खाइमा छ । बल्लबल्ल घण्टी बज्यो । शान्ति मिल्यो । 

उसको व्यवहारको एकाएकको परिवर्तन र मौनता । मिटिङमा शिक्षकहरूको लामै बहस हुन्थ्यो । “त्यस्तो चञ्चल उसको व्यवहार, सामाजिक भावनाको मित्रतापूर्ण स्वभाव अचानक एक्लोपनमा परिवर्तित कसरी भयो ?” हेड सरको प्रश्नमा कक्षा शिक्षक पनि अनुत्तरित हुनुभयो ।

सौगातकी आमाले विद्यालयको अभिभावक मिटिङलाई कहिल्यै छोड्नुहुन्नथ्यो । सरहरूसँग आमाले भन्ने गर्नुहुन्थ्यो– “उता, बाबा चाहिँ छोराको भविष्यका लागि भनेर विदेश जानुभा’छ । पढ्ने एकदमै राम्रो वातावरण दे’छु । मैले यसलाई आखिर सबै सुविधा दे’की छु । टाइममा खाना, खाजा, कपडा सबै । कमी के छ र ? केही अभाव नभए’सि...खै के भा’ हो । यो आजकल निकै मात्तिएको छ । दिनदिनै पढाइ बिगार्दै गा’छ । हाम्रा पालामा कहाँ यसरी पढ्न पाइन्थ्यो । आजकलका केटाकेटीलाई त...।”

आमाका हरेक वचनमा सौगातका नकारात्मक सूची बन्थे । आमाका सकारात्मक सूचीको लामो विवरण धाराप्रवाह आउँथ्यो । अब त प्रिन्सिपल, कक्षा शिक्षक सबैको नजरमा पढाइ बिग्रिएको विद्यार्थी हो– सौगात ।

आमा त ममताकी खानी हुन् । हाम्रा पौराणिक मान्यताले ‘मातृदेवो भवः’ सँग अतुलनीय सम्बन्ध छ । कति मीठा छन् हाम्रा संस्कृति ! अनि, माता कसरी कुमाता बन्लिन् ! मातृत्व भावमा शक्तिको पुञ्ज हुन्छ । सायद आमाको गुणगानमा अमृत मिसिएको हुँदा बच्चाबच्ची आमाको दूधको लाम्टोमा सर्वश्व देख्छन् । प्रकृति विचित्रको लाग्छ– आमासँग बच्चाको सम्बन्ध, भावना, प्रेमको रस सायद दूधका स्वादमा पनि रसाइरहन्छ । आमाको अभावमा तड्पिनुपरेको दुःखी नाबालकलाई देख्दा हरेक आमाको हृदय छियाछिया भएर फाट्छ । तर, जीवित आमाबाट टुहुरो बन्नुपर्ने इतिहासका पिता/माता को हुन् त्यो सायद कसैलाई थाहै छैन ।

सौगातको मन उसै गरी दगुरिरह्यो । मेरीआमा, के मेरी आमा आमाजस्तै हुनुहुन्छ ? साँच्चै म उहाँबाटै जन्मिएको ?!

हिजो–अस्ति जसरी आज स्कुलमा आमा सौगातलाई लिन भनेर आउनुभएन । सबै साथीहरू घर फर्किसके । अलि साँझ परेजस्तो पनि भयो । ‘आज तिम्री आमा यति धेरै समय बित्दा पनि आउनुभएन के तिमी घर पुग्न सक्छौ ?’ पाले दाइले सौगातलाई सोधे । उसले टाउको हल्लाएर हुन्छ, भन्ने भावको इसारा लगायो । पाले दाइले उसलाई पहिलोपटक अभिभावकको उपस्थिति विना नै बिदा दिए । आज ऊ पहिलो पटक एक्लै कोठामा आफैँ आइपुग्यो । बीचमा गाडीको भीडबाट बाटो काट्नुपथ्र्यो । यही समस्या उसका लागि चुनौती बन्थ्यो । 

अर्को दिन पाले दाइलाई सौगातले भन्यो– अब त म एक्लै कोठामा जान सक्छु ।

सौगातकी आमालाई ठूलो राहत पाएको महसुस भयो । उसलाई दिनदिनै विद्यालय पुर्‍याउन, ल्याउन जानु नपर्ने भयो । अब स्कुल जाने, आउने कुरामा ऊ आफैँ अभ्यस्त भइसकेको छ । खुसीको सीमा नै रहेन ।

हिजोआज आमा पनि सौगातसँगै बाहिर निस्कन थाल्नुभा’छ । तर, उहाँको जागिर पनि छैन । फुर्सदिलो । कहाँ जानुहुन्थ्यो, उसलाई थाहा नहुुनु र सोध्नै नचाहनुमा पनि अचम्म थिएन । आमाको काम खाना तयार पारिदिने, कपडा धोइदिने र पढ भनेर उसलाई अह्राउने । आखिर भूमिका पूरा भएकै थियो ।

सौगातलाई सायद उमेरले केही परिवर्तन गरायो । अरुझैँ चञ्चल हुनुपर्थ्यो तर पनि मात्र गम्भीर बनायो ।

यसअघिका केही दिन जसरी नै आज पनि स्कुलबाट फर्कँदा आमा कोठामा हुनुहुन्न । कोठा बन्द छ । ऊ कोठा बाहिर ढोकाको आडमा किताबको झोला फ्यात्त फालेर बाहिर बार्दलीमा उसैगरी आमाको पर्खाइमा बस्यो । आमाको प्रतीक्षामा टट्टाएका उसका आँखासँगको मनको वह अतृप्त भएर विस्फोट हुन पनि सक्दैनथ्यो । 

टोलाइरहेको सौगातको मुटुको धड्कन बढेझैँ भयो । अँध्यारो, निष्पट्ट छ । मान्छे चिन्न सकिँदैन । कौसीबाट तल कोही हिँडेको आवाजले आमाकै झझल्को दियो । नजिकै आएझैँ भयो तर सरक–सरक अगाडिको बाटोतिरै गयो । हरेक आवाजले सौगातको आमाको पर्खाइको एक झल्को दिन्थ्यो । क्षीतिजमा गायब, उसैगरी ।

मौनताले झनै अधैर्य बनायो । टाउको बार्दलीको डिलमा अड्याएर भोक लागेको पेट छाम्छ । आमाको पर्खाइमा बाबाको स्मरणले एकछिन अल्मल्यायो । फेरि बाटातिर उस्तै आवाज, आयो र गयो । छिमेकी पार्वती दिदीलाई पनि माया लाग्यो– “कति बाहिर उभिएको सौगात । आमा कतै जानुभा’ होला । यतै कोठामा आएर बस न । अहिले आमा आएपछि जानू नि ।”

यो मीठो वचन पनि उसलाई स्वीकार्य भएन । शब्दविहीन । नमानेको इसारामा टाउको मात्र हल्लायो । “यौ सौगात पहिलाको जस्तो बोलाइलो छैन । आमा पनि एक्लै बालखलाई छोडेर यति रातिसम्म कहाँ गएकी होलिन् ?” उनको आवाज सौगातका कानसम्म आइपुग्दा नपुग्दै उनकै कोठाभित्र फर्केर विलय भयो ।

प्रतीक्षाको फल मीठो मान्नुपर्ने अभिलासा । नौ बजेतिरको चकमन्नतामा । छरछिमेकीका कोठा–कोठाका बत्ती कताकति मात्र देखिन्छन् । कुकुरहरू छेउछाउमै भुक्दै छन् । खाली रोडमा रातमा स्वतन्त्र भएर हुइँकिएका बाइकका कर्कस आवाज अझै चर्को बन्दै थियो । एक नचिनिने रूपले मूल गेटको ढोका उघार्‍यो– मोबाइलको उज्यालोसँग । आमाको प्रवेशसँगै सौगातको चर्केको मन मौन रूपमा शान्त भयो । 

आमाका केही मीठा शब्दको आशा । सौगातको चाहना र आमाको चाहनाले आमालाई आमा बनाएन ।

छोरोले आफ्नै आमाभित्र आमाको भाव पाएन । ऊ आमाका हरेक व्यावहारिक परिवर्तनसँग झनै शब्दविहीन छ । आमाको अर्थ कठोरता हो– अब त ऊ यत्ति बुझ्छ । मात्र यत्ति । कसैका आमा यसरी किन कठोर बन्छन्, त्यो बालहृदय अज्ञात छ । 

स्कुलमा आज नेपाली विषयकोे परीक्षा । सबै प्रश्न जेनतेन लेख्यो । प्रश्न नम्बर १३ को प्रश्न पढ्यो– ‘आमाको माया शीर्षकमा आफ्नो विचार लेख ।’ आमा शब्दले र माया शब्दले कहिल्यै एउटै स्थान नलिएको आभासमा टोल्हायो । मेरी आमाले मलाई साँच्चै माया गर्छिन्, बालहृदयले माया बुझेन तर आमा पनि बुझेन । पाले दाइले परीक्षाको समय सकिएको घण्टी बजाएछन् । शिक्षकले कपि मागे ।

निन्याउरो अनुहार । बिरामीजस्तो । एउटा कोठाका दुई प्राणी एकले अर्काको चाहना बुझ्दैनन् । न त छोरोले आमाको तरुनीपन बुझ्छ, न त आमाले छोरोको आमाबाबाको प्रेमको अभावको वेदना । मात्र सम्बन्धले यी दुई प्राणी आमा–छोरा हुन् । रगतको गहिरो साइनो छ तिनमा । मात्र रगतको । सालनालको । गहिरो तर गम्भीर छ ।

प्लास्टिकका बाटाभरि बिहानका जुठा भाँडा छन् । अर्को दिन आमाले कोठाको अर्को चाबी बनाएर एउटा आफूलाई राखिन् । एउटा उसलाई थमाइदिइन् । अब उसले आमालाई ढोका बाहिर कुर्नु नपर्ने भयो ।

आजकल घरबेटीले धारामा पानी दिन छोडेका छन् । उनीहरू आफू मात्र पानी तानेर अरुका धारा बन्द गरका छन् । “हैन यो ट्वाइलेट सफा गर्नु पर्डेन ? कोठा बेस्ने मान्छे कस्टा–कस्टा हुन् । हैरान पारिसक्यो ।” सौगातको ढोका बन्द गरेर बस्यो । घरबेटी बूढाले निकै पटक ढोला फुटाउँलाझैँ गरी ढक्ढक्याए । उसले खोलेन ।

आमा बेरोजगार भएर पनि प्रायः व्यस्त हुनुहुन्छ । सौगातलाई अब त भोकै बस्ने आदत बसिसक्यो । खाए चाउचाउ या बिस्कुट या पाउरोटी । मात्र यत्ति । खाना खान ढिलो हुँदा, बेलुका चाउचाउ र चिउरा मात्रै खानुपर्दा पनि शब्दविहीन खाइदिन्छ । भलाद्मी मान्छे । बाबासँग फोनमा बोल्ने इच्छाले जति पिरोलिरह्यो, अब त मात्र मनभित्रै । बोल्ने आँट मुटुभित्रसम्म पुगेर बाहिरिनै सकेन । भयो...भन्नै सकेन ।

आजभोलि ऊ विद्यालय लगेको खाजासम्म पनि खाँदैन । बाबाले प्रत्येक महिनामा उसको पढाइ र घर खर्च भन्दै पैसा पठाइरहनुहुन्छ । बेलुका करिब नौ बजेतिर म्यासेन्जरमा बाबाको फोनको घण्टी बज्यो । आमाले फोन उठाउनुभयो । आज पनि उसलाई आमाले दुई शब्द राख्न नदिने बहाना झिकि छोड्नु भो ।

“हैन, मलाई सौगातसँग बोल्न देऊ न । तिमी किन उसँग बोल्न दिँदिनौ ? हँ...” यत्तिका वर्षपछि परैबाट बाबाको आवाजलाई सौगातले बाबाको मधुरो आवाज सुन्यो । एक मनले आमाका हातबाट मोबाइल खोसेर बोल्ने मन भयो । तर त्योभन्दा ठूलो उसमा आमाको रौद्र रूपको डरले जितिदियो । आखिर ऊ भक्कानिएर पिलपिल रुन थाल्यो । कौसीमा गएर एक्लै रुने चाहना भयो । ट्वाइलेटमा पसेर निकै बेरपछि आँखा राता बनाएर आयो । चुपचाप सुत्यो ।

निद्रा परेन । मन खिन्नताको पराकाष्ठामा भौँतारिरह्यो । सोच्ने मन पनि थाक्यो क्यारे । निदायो । बाबाआमासँग घुम्न गएको, बाबासँग मात्रै आफूले हिँड्न रुचाएको सपना देखिरह्यो । बाबाले टाउकामा मुसारेको भावले ऊ बाबाका काँधमा मुन्टो अड्याएर बसेको सपनामा आँसुको धारा बग्दै थियो । सपनाभरि बाबाको भेटले आनन्दको फोहरामा भिजाउँदै थियो । अचानक आमाको आवाज आयो– “हैन आज कति बेरसम्म सुत्छस् । छिटो उठेर पढ् ।” स्वर्गबाट खसेर नरकमा पुगेको भान भयो । मीठो स्वप्ना । छोड्नै नचाहेको । आखिर, सपनासँगै हराइरहन चाहेर पनि पाएन ।

अर्को साँझ, बाबाको आवाज सुन्ने उसको इच्छामा बनावटी आमाको शैली उस्तै थियो – ‘सौगात पढ्दै छ । उसको होमवर्क धेरै छ रे भन्छ । ऊ अहिले बोल्न भ्याउँदैन ।’

आज सौगात अलि हँसिलो, फुर्तिलो छ । उसले मौका छोपेर बाबाआमाको फोटो एल्बमबाट बाबाको फोटो हेर्न पाएको छ । किताबको च्यापमा फोटो राखेको छ ।  अब उसले त्यही तस्विरभित्र बोली उब्जाएर बाबासँग आफ्नो अतृप्ती भावलाई व्यक्त गर्न चाहन्छ । मानौँ – बोलिरहूँ, मात्र तस्विरमा । सपनामा बर्बराउँछ । सपनामा बोलिरहन्छ । विपनामा सोचिरहन्छ । उसलाई अब न आमाप्रति घृणा नै छ न उसको मौन भावनाप्रति । मात्र शब्दविहीनमा मजा छ । 

विद्यालय जाँदा आउँदा हात समाएर गफिँदै हिँडेका आफू सरहका र आफूभन्दा माथिका विद्यार्थीको समूह देखेर आँखाभरि टलपल आँशुमा ऊ गम्थ्यो । विद्यालयको गेटसम्म छोड्न आएका हरेक अभिभावकलाई देखेर सौगातलाई रिस उठ्थ्यो । तर, उसमा सहनशील बन्न पनि उत्तिकै अभ्यस्तताको बाध्यता थियो । एक्लोपनमा ऊ एकोहोरिन्थ्यो । आफ्नी आमाले पनि यसै गरी आफूलाई विद्यालय लिन आउनुभए कति मजा आउँथ्यो– ऊ टोलाइरह्यो ।

अर्को दिन कक्षाको साथी हरिले भन्यो– “सौगात ! आज म तिमीलाई ‘पनिर मःम’ खुवाउँछु ।” मुख रसायो । तर सोच्यो, आज त उसको पैसामा खाउँला तर भोलि मलाई किन्न लगायो भने...। उसले आफूले नखाने इसारा व्यक्त गर्‍यो । ‘यो कस्तो एकलकाँटे छ’ – हरिको क्रोध मिश्रित भाव कक्षाभरि मडारियो । सौगातलाई यस्ता घटनामा बेउत्तर बस्ने आदत भइसकेको छ । साथीसँग नदिनुमा उत्तम ठान्ने आदतमा पनि ऊ अब अभ्यस्त भइसकेको छ । अन्याय सहनमा कुनै सङ्कोच रहन्न । पहिला–पहिला पहिलो बेञ्चको छेउमा बस्ने ऊ हिजोआज प्रायः कक्षाकोठाको अन्तिम बेञ्चको भित्तापट्टि बस्छ । दिनदिनै ऊ साथीबिहीन लाग्छ । उसमा यो एकान्तपनले नै बढी खुसी दिन थालेको छ । पढाइ उसको रहर बन्न नसकेर बाध्यतामा रूपान्तरण हुँदै जाँदा ऊ भयभित छैन, मात्र अभ्यस्त बन्दै छ ।
 
“सौगात पढाइमा निकै कमजोर भयो । आजभोलि उसको आदत फेरिएको छ ।     अब यो तरिकाले उसको पढाइ दिनानुदिन खस्कँदै जाने हो भने हामी उसलाई यो विद्यालयमा राखिरहन विवस हुँदैनौँ”– प्रिन्सिपल सरले तेस्रो त्रैमासिक परीक्षापछिको मिटिङमा आमासँग भन्नुभयो ।

घर फर्किसक्दा नसक्दा आमाले दुई थप्पड लाउनुभो । तर, ऊ चुपचाप गाला थापिरह्यो । पिलपिल आँसु खसाइरहँदा पनि उसलाई लाग्यो– आहा ! आमाको माया । आज आमाको प्रिय स्पर्श भयो । उसमा हर्षबोध भएझैँ भयो । “तँलाई भनेर मैले कति दुःख गरेकी छु, तँलाई थाहा छ । सरले के भन्नुभो सुनिस् नि ।’ कुनै हालतमा आमाको वचनवाणले उसको मौनता भङ्ग गर्नै सकेन । उसमा अब मौनताको अभ्यासले पहाडलाई बिर्साइदिने क्षमता विकसित भइसक्यो । त्यसदिन उसले पानी पिएर मात्रै सुत्नुपर्ने सजायले भने उसमा अलि बढी नै शारीरिक कमजोरीलाई जन्मायो ।

आज बेलुका पनि बाबाले सौगातलाई खोज्नुभएको आवाज मेसेन्जरमा सुनिएको थियो । तर, आमाले भन्नुभयो– ‘ऊ अहिले ट्वाइलेट गएको छ । आएपछि कुरा गर्नुहोला...।’ 

अब त अति भो । मोबाइल खोसेर एक पटक बाबाको अघि ठूलो आवाजमा रुने उसको इच्छाले उत्कर्षतिर धकेल्दै थियो । आमाको व्यवहारप्रतिको आक्रोश पोख्ने अपेक्षाभन्दा उसमा बाबाको आवाज सुन्ने चाहना तीव्र छ । कुनै नयाँ संयोगको पर्खाइको कल्पना भाव उसमा जागृत हुन थाल्यो । ऊ आफूसँग आफ्नै मोबाइल भएको कल्पना गर्छ । आफ्नो बाबासँग धित मरुञ्जेल कुरा गरेको आभास गर्छ । तर, ती सबै उसका प्रिय कल्पनाका झोक्का मात्र हुन्छन् ।

दिनचर्याका ज्वारभाटाले परिवर्तनका फोका पानीका फोका जसरी उठ्दै र फुट्दै गर्न थाले । विगतले झस्कायो– बाबा विदेश जानुभन्दा केही महिनासम्म त आमा स्कुलमा नै लिन आउनुहुन्थ्यो । गेटमा पाले दाइले आमा लिन आएपछि मात्र पठाउने एक किसिमको दैनिकी बन्दै थियो । तर, आज उसका लागि यी सबै टोल्हाउँदा चाहिँने खँदिला खुराक हुन् ।

अर्को दिन घरमा एक जना बाबाको भन्दा निकै बढी उमेरका मान्छे कोठामा आएका रहेछन् । आमाले राम्रो सत्कारका साथमा खुसीका भाव छिरोलिरहनु भएको देखिन्थ्यो । ‘तिम्रो अङ्कल’ – आमाको आग्रहमा सौगातले नमस्कारको भाव व्यक्त गर्‍यो । ती अपरिचितसँगको गफमा आज आमाको मुहारमा एक किसिमको बालापनको जिस्क्याई छ । आमा राम्री देखिनुभा’छ । ऊ आमाको अर्को रूपमा अझै अचम्मित हुँदै छ ।

ती अङ्कलको बाक्लो निकटतामा अब सौगात दिनदिनै झिँजो बन्दै छ । आमाले बेलुकाको ट्युसन राखिदिने कुरा गर्नुभयो । सौगातलाई ट्युसनमा पनि बाबाको पैसा खर्च गर्ने इच्छा थिएन ।

ती अपरिचित व्यक्ति सौगातको छउमै बसे । उसको टाउको मुसारे– ‘बाबु, सौगात के छ, पढाइ कस्तो चल्दै छ ?’ उत्तर दियो – ‘राम्रो छ ?’ उसलाई कताकता बाबाको मायाको अभावमा अलिकति राहत मिलेकोझैँ पनि भयो । ती अपरिचितसँग परिचित भए पनि आफू निकट हुनभन्दा टाढै रहनमा ठीक ठान्थ्यो । तर तिनको चाहनासँग ठ्याम्म मिल्न पुग्यो ।

सौगात चाहन्थ्यो– आफ्नै साथी सरह बाबाआमासँग फन पार्क घुक्न जान पाइयोस् । विनिताले भने जसरी नै साथीका बीचमा बाबाआमासँग आइसक्रिम खाएका गफ गर्न पाइयोस् । आमाबाबाको काखमा आफ्ना मागका सूची तेर्स्याएर घुर्क्याउन पाइयोस् । दशैँमा मामाघरमा टीका, जमरा थापेर पैसा कमाएको ठूला गफ लाउन पाइयोस् । तिहारमा देउसी खेलेका गफ, बाबा र आमाले पैसा थपिदिएर बैंकमा राखेका गफ । ऊ एकाएक सोचमा हरायो ।

लामो समयको बसाइपछि बाबा स्वदेश फर्कने भन्ने समाचार सौगातको कानमा पर्‍यो । तर, आमाले बाबासँग भन्दै हुनुहुन्थ्यो– ‘अब फेरि जाने हो भने त बरु एक–दुई वर्ष अझै बसेरै आउनु नि । अहिले यहाँ मैले सौगातलाई हेरचाह गरेकै छु । आमाछोरा हामी सबै खुसी नै छौँ ।’ बाबाले आउने नै राय पस्कनुभएको सम्मको कुरा सौगातलाई पनि थाहा भयो ।

खुशीले नाचौँ या रमाऔँ या कतै चिच्याऊँ । प्रतीक्षामा सौगातको मन फुरुङ्ग बन्दै गयो । बालापनको चाञ्चल्यता भरिएझैँ लाग्थ्यो । बाबा आउने दिन नजिकिँदै जाँदा ऊ चञ्चल बन्न चाहन्थ्यो । अलिकति लाजले खुल्न दिँदैनथ्यो ।

आमाले भन्नुभयो– ‘अब तिम्रो बाबा आउन लाग्नुभा’ छ ।’ त्यसदिन ती अङ्कल र आमाले कोठामा एकान्तमा लामै गफ गरेको सौगातलाई अनुभूत भयो । आमाको केही विमतिझैँ र ती व्यक्तिको केही फकाउने भाव एकैसाथ बोध भए पनि सौगातमा बाबाको आगमनको पर्खाइले समयसँग पौँठाजोरी खेलाइरह्यो । 

आज स्कुल जानुअघि आमाले भन्नुभयो – ‘सौगात आज म बाहिर काम छ । म बाबालाई लिन जान्छु ।’ आज भने सौगातलाई खुशीको सीमा नै रहेन । स्कुल कतिखेर बिदा हुन्छ भन्ने भावले दिनभरि चञ्चल बनायो तर पहिलाको जसरी खुल्न पनि अप्ठ्यारो महसुस भयो तर आज पनि कोठामा ऊ निकैबेरसम्म एक्लै थियो । कल्पित भावमा प्रतीक्षारत । बाबासँग साइकल किनिमाग्ने, परिवारै मिलेर घुम्न जाने अनि कक्षामा सबैलाई सुनाउने...।

साँझ लगभग साढे साततिर एउटा लगेजका साथमा बाबाको उपस्थिति भयो । बाबाको मुहारमा खुशीको अलिकति पनि रङ छैन । सौगातले आँखाबाट आँसुका बलिन्द्र धारा खसाउँदै काखमा लुटुपुटु हुन चाह्यो । बाबाले सौगातको टाउको मुसार्दै डाँको छोडेर रुनुभयो– ‘छोरा तेरी आमाले तँलाई र मलाई मात्र होइन मेरो पाँच वर्षको सम्पत्तिसहित तेरो सर्वश्व लुटेर गई । अब तँ र म नाङ्गै छौँ । बिहेको गहना सबै । फोनबाटै भनेकी...।’ बाबाले भित्तामा राखिराखेको फोटोलाई फ्रेमबाट निकालेर च्यात्नुभयो । आखिर सौगातको सपनामा प्रेमको कालो बादलले छोडेन । अभिभावकत्व, आमाबाबाको संयुक्त प्रेम उसका लागि कल्पनाको सागर मात्र । मृगतृष्णको धब्बा । अतृप्ती । उसलाई थाहा भयो, ती अङ्कलसँग आमाको त लभ परेको पो रहेछ ।

करिब दुई महिना बित्यो । सौगातले विगतका सबै कुरा बाबासँग बताइसक्यो । उसले बाबाको मायामा राहत महसुस गर्‍यो तर बाबाको मौनता विकसित हुन थालेकोमा बेचैनले छोडेन । बाबाले एउटा अफिसमा सेक्युरिटी गार्डको काम गर्न थाल्नुभयो । विद्यालयमा खैलाबैला मच्चिसकेकाले अब पनि सौगातले उसको मौनताको धर्मलाई तोड्न पाएन । बाबाको माया त पाएको छु नि भन्ने परिवर्तित भावलाई पनि पोख्न पाएन । समयले उसलाई झापड हानिरह्यो । ऊ बाबाको माया पाएर पनि बाबाको घाइते मुटुको वेदनाभित्र भावबोध गर्ने सहकर्मी पात्र बनेको छ । आमाले जेजस्तो गरे पनि आखिर, अभिभावकको संयुक्त मायाको अभाव उसमा नभएको कहाँ हो र !

समयले कोल्टो फेर्दै गयो । एउटा कोठामा दुई प्राणी छोटो समयसम्मका लागि मात्र भेट हुन्थ्यो । दिनमा सौगात स्कुल जान्थ्यो । साँझ बाबाले नाइट डिउटी जानुपथ्र्यो । सौगात रातमा एक्लै हुन्थ्यो । दिनचर्या यसै गरी चल्दै गयो । एक दिन बाबाले आफू अफिस नजाने भन्ने भाव व्यक्त गर्नुभयो । सौगातलाई भने यो कुराले सँगै बस्न पाइने भावले खुसी नै तुल्यायो ।

बाबाको केही समयका लागि भनेर बाहिर जानुभयो । लगभग साँझ छिप्पिसकेको थियो । अचानक बाबासँग एकजना महिलाको उपस्थितिले त्यो कोठामा तीनजना मानिसको सङ्ख्या बढ्यो । अर्धबैँसे ती महिलाले टाउको मुसार्दै भनिन्– ‘सौगात अब म तिम्री आमा हुँ । चिन्ता नगर ।’ आखिर आफ्नै आमाको ममता नपाएर तड्पिएको उसका लागि बाबाले अर्की आमा ल्याएकोमा दुःख मान्नु नपर्ने भावले एउटा स्थान पनि जमायो ।

समयले उसलाई पीडाको ज्वारभाटामा आफैँले आफैँलाई सम्झाउन अभ्यस्त बनाएको छ । दुई चारदिन कोठामा खुशीको माहोल बनेको आभास पनि भयो । तर, आफ्नै जन्मदिने आमासँगका बाबाको एकमुस्ट लाडप्यार भएको अपेक्षा अब त उसको कल्पना हो । साथीले जन्मदिनमा केक काटेर निम्तो पस्कने रवाफमा ऊ आक्रोश पोख्न कञ्जुस्याइँ पनि गर्न छोड्दैन । तर पनि अब अर्की आमासँग रत्तिएर बस्न ऊ अभ्यस्त बन्दै थियो ।

बाबा ड्युटीमा जाने गर्नुहुन्थ्यो । आमासँग बस्दै गर्दा उसले अब भने घरधन्दा सघाउनुपर्ने हुन थाल्यो । हुँदाहुँदा आमाले झर्कोफर्को गर्न थालिन् । बाबा छउन्जेल बनावटी प्रेमको थुप्रो देखिन्थ्यो । बाबा गइसक्दा अर्की आमाले अब विनाकारण सताउने दिनचर्या बढ्न थाल्यो । आमाको यस्तो व्यवहारलाई बाबाको अघि राख्न पनि चाहेन । बल्लबल्ल बाबाको मन एक किसिमको खुशीमा बदलिएको छ । ऊ सोचमग्न हुन थाल्यो । बरु एकदिन आमाले नै आफ्नो बनावटी दोषको विवरण बनाएर बाबालाई सुनाउँदै गर्दा ऊ पीडित भन्दा बढी अचम्मित बन्यो । आखिर ती नारीमा पनि नारीत्व कसरी कसिलो बन्थ्यो र । आफ्नै आमाले त टुहुरो बनाइन् भने पराइलाई अर्काको प्युसोसँग कसरी बनावटी मातृत्व जन्माइन् । बाबाले पनि अब भने आफूप्रति नकारात्मक व्यवहार गर्न थालेको आभास उसमा हुन थाल्यो ।

आखिर त्यो कोठामा बाबाआमाका लागि सौगात हाउगुजी हुन थाल्यो । उसलाई अब भने बाबा र ती आमाको मात्रै एकमुस्ट खुशी रहनुमा आफूलाई शान्ति मिल्न सक्ने भाव जाग्न थाल्यो । उसको सोचले उसलाई त्यहाँ अयोग्य बनाउन थाल्यो । ऊ अब घाँडो बन्दै गयो । बेलुकाको भाँडा मस्काउने, घरका कपडा धुनेसम्मका काममा ऊ व्यस्त बन्दै गर्दा पनि आरोपको शिकार बन्दै गयो । उसलाई सानी आमाकहाँ बस्नुपर्ने तर्क अघि सरेपछि ऊ आफ्नी सानी आमाकहाँ गएर बस्न थाल्यो । दुई चार दिन ऊ प्यारो नै बन्यो । मानौँ पाहुना बन्यो । उसलाई मौनता भङ्ग गर्नुसँग दिलचस्पी रहेन । मौन अभ्यासमा अभ्यस्त सौगातका विचारमा सोचको ज्वारभाटाले हिर्काइरह्यो । सानीमाका छोराछोरीले पेच पारिरहन्थे । आमाबाबाको ममता नपाएको टुहुरोको संज्ञा बेपर्वाह प्रहार हुन्थ्यो । वचनले, व्यवहारले ।

सानी आमाका छोराछोरीले एक दिन सपरिवार घुम्न जाने प्रस्ताव राखे । उसले नजाने विचार राख्यो । तर, सानी आमाको ढिपीले ऊ जानै पर्ने भयो । सानी आमाले भने उसलाई माया गर्नुहुन्थ्यो । सानी आमाका छोराछोरीले सेल्फी खिच्न थाले । रमाइलो भावमा सानीमाकी छोरीले सौगातको हातमा क्यामेरा थमाउँदै भनिन्– हाम्रो परिवारको एउटा फोटो लिइदेऊ त ।’

सौगातलाई त्यो घर र ती परिवारको खुसीमा नोकरसम्मको स्थान पनि अपाच्य बन्यो । अब ऊ एकान्तमा छद्मभेषमा, प्रकृतिसँगै, खुला आकाशसँग, सुन्दर र यो विशाल धर्तीमा एक्लै रम्ने चाहनामा साँझपख आफ्नो थोत्रो झोलामा दुई जोर कपडा बोकेर सानीमाको घरबाट बेखबर बाहिरियो । अझै ऊ बेखबर छ । अब उसको अभावमा पिरोलिने कुनै प्राणी यो धर्तीमा रहेनन् किनकि बाबा र नयाँ आमाको पनि एउटा छोरो जन्मिएको छ रे ।

आफ्नी आमाले पनि अर्की एक छोरीलाई जन्म दिइन् रे भन्ने उसले सुनेको छ । अब उसको अभावले कसैलाई पनि पोल्ने छैन, मात्र ऊ शिवाय । उसले अलिकति लोकतन्त्र आयो रे भन्ने कुरा उसले पनि सुनेको छ । तर पनि, ऊ यो सुन्दर युग र जनप्रेमी व्यवस्थामा अझ बढी बेखबर छ । कानुनका पाना पल्टिरहे । युग बदलिरह्यो । समृद्धिका आवाज घन्किरहे । यो धर्तीको सौगात, यही धर्तीमा एक्लै तड्पिरह्यो । 

[email protected]