काठमाण्डाै – काठमाण्डौको रानीपोखरीमा झण्डै दुई करोड ८० लाख लिटर पानी भरिएको छ । पोखरीको पाँच फिट दुई इन्चमध्ये अब एक फिट जति पानी भर्न बाँकी रहेको छ । सुन्दरीजलबाट वाग्मतीको पानी ल्याएर पोखरीमा खसालेपछि रानीपोखरी भूकम्प अगाडिकै अवस्थामा फर्किएको छ । तर माछा र हाँस भने अहिले छैनन् ।

झण्डै ४२ लाख लिटर पानी भर्न बाँकी

राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणका अनुसार पोखरीमा आइतबारसम्म पानी भरिसक्ने योजना थियो तर पानीपोखरीमा रहेको ट्याङ्कीमा जम्मा गरेको पानी सकिएपछि अझै केही दिन लाग्ने भएको छ ।

प्राधिकरणका सम्पदा विज्ञ एवं रानीपोखरीको पुनर्निर्माण हेर्दै आउनुभएका राजुमान मानन्धरका अनुसार अहिले चार फिटभन्दा धेरै पानी भरिएपछि रानीपोखरीले पुनर्जीवन पाएको छ । उहाँले भन्नुभयो, ‘रानीपोखरीमा पूरै पानी भर्ने गरी पानी खसाल्न सुरु गरिएको थियो तर पानीपोखरीमा रहेको ट्याङ्कीमा पानी सकिएकाले अहिले पानी बन्द भएको छ ।’

पानीपोखरीको ट्याङ्कीकाे क्षमता ७५ लाख लिटर हो । रानीपोखरीमा आवश्यक पर्ने बाँकी ४०/४२ लाख लिटर पानी ट्याङ्कीमा जम्मा गरेर फेरि खसालिनेछ । पोखरीमा चीन करोड २२ लाख लिटर पानी आवश्यक पर्ने अनुमान छ । रानीपोखरीमा पानी अड्याउन मिल्ने गरी झण्डै १० करोडमा उपभोक्ता समितिले काम गरेको हो ।

माछा र हाँस राखिने

२०७२ सालमा भूकम्पले भत्किएको रानीपोखरी साढे पाँच वर्षपछि पुनर्निर्माण भएको हो । मल्ल राजा प्रताप मल्लले १७२७ सालमा अहिलेको काठमाण्डाै महानगरपालिका ३१ मा रानीपोखरी बनाएको मानिन्छ । रानीपोखरी ६२ रोपनी क्षेत्रफलमा फैलिएको छ । यसअघि रानीपोखरी पुनर्निर्माणको काम सुरु हुँदै गर्दा २०७३ साल वैशाखमा रानीपोखरीका माछा र हाँस टौदह, कमलपोखरी, बालाजु लगिएको थियो । रानीपोखरीबाट पहिलो पटक माछा र हाँसलाई सारिएको थियो । 

रानीपोखरीमा पानी भरिएपछि माछा, हाँस राखिने भएको छ । प्राधिकरणका सम्पदा विज्ञ एवं रानीपोखरीको पुनर्निर्माण हेर्दै आउनुभएका मानन्धरले भन्नुभयो, ‘पहिलाकै माछा, हाँस ल्याउनुपर्छ भन्ने छैन, कमलपोखरी, टौदहका पनि ल्याउन सकिन्छ, जहाँको भए पनि माछा र हाँस राखिनेछ ।’  

बालगोपालेश्वरको काम ९९ प्रतिशत

रानीपोखरीको बीचमा बालगोपालेश्वर मन्दिर छ । मन्दिर अहिले पनि पुनर्निर्माणकै चरणमा छ । मन्दिरको पनि झण्डै ९९ प्रतिशत काम सकिएको प्राधिकरणले जनाएको छ । अहिले मन्दिर वरपर सफा गर्ने, गजुर र बत्ती राख्ने काम भइरहेको छ । रानीपोखरीमा बिजुली जोडेर झिलिमिली बनाइनेछ । वरपर हरियाली पनि बनाइएको छ ।

अब रानीपोखरी र मन्दिर पुग्न प्रवेश गेट बनाउन बाँकी रहेको मानन्धरले बताउनुभयो । सीएम तुलसी कन्स्ट्रक्शन जेभीले मन्दिर पुनर्निर्माणको काम गरिरहेको छ । निर्माण व्यवसायी सीएम तुलसी कन्स्ट्रक्शन जेभीसँग गएको असार २४ गते मन्दिर, पुल र पोखरीबाहिरको काम गर्ने गरी १५ करोड रुपैयाँमा ठेक्का सम्झौता गरेको हो ।

राष्ट्रपतिले उद्घाटन गर्ने

राष्ट्रिय भूकम्प सुरक्षा दिवसको अवसरमा २०७२ माघ २ गते नै राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले रानीपोखरी परिसरबाट भूकम्पपछिको पुनर्निर्माण अभियानको सुरुवात गर्नुभएको थियो । तर विवादका कारण पुनर्निर्माणमा ढिलाइ भएको हो । त्यसपछि २०७५ मा उपभोक्ता समितिले १० करोड र निर्माण व्यवसायीले १५ करोड गरी झण्डै २५ करोड रुपैयाँमा रानीपोखरी पुनर्निर्माणको काम थालिएको थियो ।

यसअघि गएको वैशाख १२ गते रानीपोखरी उद्घाटन गर्ने कार्यक्रम थियो । तर कोरोना सङ्क्रमण जोखिमका कारण सरकारले लकडाउन गरेपछि उद्घाटन हुन सकेन । प्राधिकरणले दोस्रो पटक शनिबार संविधान दिवसका अवसरमा रानीपोखरी उद्घाटन गर्ने तयारी गरे पनि उद्घाटन हुन सकेन । अब रानीपोखरीको सबै काम सकेर राष्ट्रपतिले उद्घाटन गर्ने प्राधिकरणले जनाएको छ । 

तस्बिर : विकास तामाङ