चैनपुरमा ६०० वर्ष पुरानो मल्लकालीन इँटा, हात हतियार भेटिएकाे दावी

जेठ १९, २०७६ आइतबार १३:१२:१३ | नवीन गुरुङ

संखुवासभा - पूर्वी पहाडी जिल्ला संखुवासभाको पुरानो सदरमुकाम चैनपुर बजारमा ६ सय वर्ष पुरानो इँटा फेला परेको छ ।

चैनपुर नगरपालिका–६ मा भेटिएको त्याे इँटा मल्लकालीन समयमा उत्पादन भइ प्रयोगमा आएको दावी गरिएको हो । चैनपुरका स्थानीय नारायण श्रेष्ठको घरको पिंढीमा प्रयोग भएको इँटा १४औंँ शताब्दीभन्दा अघिको रहेको इतिहासविद् डा.रमेश ढुंगेलले दावी गर्नुभयो ।

संखुवासभा जिल्लावासी समेत रहनुभएका ढुङगेलले त्याे इँटा मल्लकालीन समयको भएको दावी गर्नुभयो । ढुङगेल अहिले संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयको विज्ञटोली सदस्य हुनुहुन्छ ।

चैनपुर बजार ऐतिहासिक महत्व बोकेको ठाउँ हो । तर अहिलेसम्मको इतिहासमा नयाँ कुराको प्राप्ति भएको इतिहासविद् ढुङगेलले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘यहाँ कति आएर बसे तर अहिलेसम्मकै नयाँ कुरा चाँहि अहिले भेटियो, ६०० सय वर्ष भन्दा पुरानो इँटा फेला पर्नु चानचुने कुरा होइन । यसले चैनपुरको इतिहासमा महत्वपूर्ण प्रमाण थपेको छ । यसले के पुष्टि गर्छ भने नेपाल एकीकरणभन्दा अगाडि नै चैनपुरको ऐतिहासिकता रहेछ ।’

फेला परेकाे इँटाको लम्बाइ १४ इन्च, चौडाइ ८ इन्च र मोटाइ २ इन्च रहेको छ । पुरातत्व विभाग, जनप्रतिनिधि र स्थानीयलाई आह्वान गरी रेलिङ राखेर यसको सुरक्षा गर्नुपर्ने बताउँदै ढुङगेलले भन्नुभयो, ‘यसबारे पुरातत्व विभागमा लिखित जानकारी गराएपछि विभागका कर्मचारी आएर थप खोजबिन गर्नेछन् ।’

चैनपुर बजारमा अझै पनि पुराना शैलीका घर प्रशस्त छन् । मल्लकालीन इँटा फेला परेकाले यस क्षेत्रको महत्व अझ बढेको चैनपुरका मेयर भरतकुमार खत्रीले बताउनुभयो । स्थानीय सरकारले संरक्षणको काम थाल्ने उहाँको भनाइ छ ।

नवौं देखि १४ औं शताब्दीसम्म यसप्रकारको इँटा उत्पादन हुने गरेको थियो । चैनपुरका अन्य पुराना घरहरुमा पनि यस्तै इँटा प्रयोग भएको हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ । अहिले भेटिएका पुराना इँटा प्रयोग भएको घरका धनी नारायण श्रेष्ठ भने विराटनगरमा बस्दै आउनुभएकाे छ ।

चैनपुरकाे पुरानाे मेजर पाटी

चैनपुरमा रहेका विभिन्न ऐतिहासिक सम्पदामध्ये मेजर पाटी पनि एक हाे ।

मेजर पाटीका रूपमा रहेको पाटीलाई त्यस समयमा बस्नेत पौवा भनिने गरेको पाइएको इतिहासविद् ढुंगेलको भनाइ छ । भोट र सिक्किममा युद्ध लडेर चैनपुरलाई एकीकृत नेपालमा मिलाउन दोस्रो मुख्य काजी बत्तावरसिंंह बस्नेत टोलीको योगदान रहेको इतिहास छ ।

विक्रम संवत् १८४५ मा स्थानीय स्तरमा नेतृत्व गर्ने आशा खत्री, मनोहर डाँगी, स्वरुप डाँगी, विश्राम राउत र लिम्बू जातिका लडाकूलगायत विभिन्न जनजातिलाई आफ्नो पक्षमा लिएर चैनपुरलाई नेपालको क्षेत्रमा राखिएको ढुंङगेलले बताउनुभयो ।

उहाँका अनुसार १८३०–३१ मा पृथ्वीनारायण शाहका पालामा बत्तावरसिंंहका बुवा जनरल अभिमानसिंंह बस्नेतको फौजले लडाइँ नगरी चैनपुर क्षेत्रलाई एकीकृत नेपालमा मिलाएको इतिहासमा उल्लेख छ । सिक्किम र भोटको युद्धले चैनपुरलाई आफ्नो बनाएको थियो । तर पछि बत्तावरसिंंहको टोलीले फिर्ता ल्याएको थियो ।

चैनपुर फिर्ता भएको विजयको खुसियालीमा मेजर पाटी बनाइएको ढुंगेलको भनाइ छ । अहिले पनि मेजर पाटी सबैको बिसौना केन्द्र भएको छ ।

पुराना हतियार फेला

केही समयअघि भोटखोला गाउँपालिकाको हटिया र गोलामा समेत पुरानो हतियार फेला परेको थियो । संखुवासभाको किमाथाङ्का, हटिया, गोला, गढी बजार, खाँदबारी र चैनपुर लगायतका स्थानमा नेपाल एकीकरणको समयमा भोटसँग लडाइँ भएको र लडाकूहरुले हतियार लुकाएको, गढी बनाएको जस्ता थुप्रै खालका ऐतिहासिक महत्व बोकेको इतिहासविद्हरुको दावी छ । तर ती सबै ठाउँहरुको बारेमा पर्याप्त मात्रामा प्रमाण जुटाउन नसकिरहेको उहाँहरुको भनाइ छ ।

अन्तिम अपडेट: मंसिर ९, २०८१

Disclaimer:

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

नवीन गुरुङ

संखुवासभाका पत्रकार नवीन गुरुङ उज्यालोका जिल्ला सम्बाददाता हुनुहुन्छ ।

तपाईको प्रतिक्रिया

नाम (अनिवार्य)

इमेल (अनिवार्य) (गोप्य राखिनेछ)

प्रतिक्रिया दिनुहोस्