वर्षातको समयमा पानीजन्य रोगको जोखिमबाट कसरी बच्ने ?

 असार १९, २०७७ शुक्रबार १०:३३:४१ | जानुका दुवाडी

काठमाण्डौ – वर्षातको समयमा पानीजन्य जीवाणुबाट हुने रोगको जोखिम बढ्छ ।

विषेशगरी यो समयमा डेङ्गी, मलेरिया, जण्डिस र झाडापखालाजस्ता रोगहरुको जोखिम बढ्ने ग्राण्डी अन्तर्राष्ट्रिय अस्पतालका फेमिली फिजिसियन डाक्टर विश्वराज दवाडीले बताउनुभएको छ । वर्षातको समयमा भेल पानी बगेर धारा तथा कुवामा फोहोर हुने गर्छ । त्यही पानी मानिसलेसमेत पिउनका लागि प्रयोग गर्दा पानीजन्य रोगको जोखिम हुन्छ ।

पानीको शुद्धतामा घरबाहिर मात्र होइन, घरभित्र पनि विशेष सावधानी अपनाउनु पर्छ । घरभित्रको पानी त हो नि भनेर विश्वास गर्दा समस्या आउन सक्ने उहाँको भनाइ छ । रोगको सङ्क्रमण धेरै हदसम्म हाम्रै रहनसहनका कारण हुने भएकाले आफूले अलिकति ध्यान दिएमा धेरै रोगको जोखिमबाट बच्न सकिने उहाँ बताउनुहुन्छ । अहिले पानी शुद्धतामा निकै समस्या देखिएकाले विशेष ख्याल गर्नुपर्ने र खानेकुरामा सावधानी अपनाउनु पर्ने उहाँको भनाइ छ ।

पानीजन्य जीवाणुका कारण लाग्ने रोगहरु

डेङ्गी

डेङ्गी रोग एडिस एजिप्टाई जातको पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्छ । खासगरी पानी जम्ने टिनका डब्बा, रङ्का खाली डब्बा, थोत्रो टायर, अलकत्रा वा मट्टीतेलका खाली ड्रमहरू, फुलदानी, गमला र पानीका ट्याङ्की आदिमा यसले फुल पार्छ । सहरी क्षेत्रमा यस्ता बस्तुहरू धेरै हुने भएकाले यो लामखुट्टे सहरमा बढी पाइन्छ । एडिस नामक लामखुट्टेले विशेषगरी दिउँसोको समयमा टोक्ने गर्दछ ।

औलो उत्पन्न गर्ने लामुखट्टे फोहोर पानीमा पाइन्छ । तर डेङ्गी सार्ने लामखुट्टेले थुप्रै दिनदेखि हलचल नभएको स्वच्छ पानीमा फुल पार्छ । डेङ्गी रोग लाग्दा एक्कासी उच्च ज्वरो आउने, टाउको दुख्ने, आँखाको गेडी र पछिल्लो भाग दुख्ने, ढाड, जोर्नी तथा मांसपेशीहरू दुख्ने, वाकवाकी लाग्ने र पेट दुख्नेलगायतका लक्षण देखा पर्छन् ।

मलेरिया

एनोफिलिज जातको सङ्क्रमित पोथी लामखुट्टेको टोकाइबाट मलेरिया सर्छ । यो लामखुट्टे घर वरपर पानी जम्ने खाल्डाखुल्डीमा बस्छ । यो परजीविबाट मानिसमा सर्छ ।

मलेरियाको परजीवि मानिसको शरीरमा प्रवेश गरेपछि कलेजो र राता रक्तकोषमा विकास भएर रगतको माध्यमबाट शरीरका विभिन्न भागमा फैलिन्छ । समयमै उपचार नभए ज्यानसमेत जान सक्छ । १० देखि १५ दिनसम्म ज्वरो आए, टाउको दुखे, वान्ता भए, जोर्नी दुखे, शरीरमा रगतको मात्रा कम भए र थकान महसुस भएमा मलेरिया भएको बुझ्नुपर्छ ।

झाडापखाला

झाडापखाला सामान्यतया वर्षातको समयमा फैलिने गर्छ । दिनको तीन पटक वा त्योभन्दा धेरै पानीजस्तो पातलो दिसा लाग्नु झाडापखाला हो ।

हाम्रो नाङ्गो आँखाले देख्न नसकिने जीवाणुबाट खाना र पानी सङ्क्रमित हुन्छ । त्यो खाना र पानी फोहोर हातको माध्यमबाट मानिसमा सर्छ र झाडापखाला लाग्छ । धेरै समयसम्म यसको उपचार नगरे ज्यानसमेत जान सक्छ ।

पटकपटक पानीजस्तो पातलो दिसा हुनु, वाकवाकी लाग्नु, बान्ता हुनु, पेट कराउनु र दुख्नु, हातखुट्टा र मांसपेशी दुख्नु, बाउँडिनु र गल्नु, तिर्खा बढी लाग्नु, रिङ्गटा लाग्नु, कमजोरी महशुस हुनु र मुख सुख्खा हुनु झाडा पखालाका लक्षण हुन् ।

जण्डिस

खानेकुरा र पानीजन्य जीवाणुको कारण यस मौसममा देखिने अर्को प्रमुख रोग जण्डिस हो । दूषित पानी र बासी खानेकुराले धेरैलाई जण्डिस देखिने गर्छ । शरीरमा पानीको कमी हुँदा पनि कसैलाई कसैलाई जण्डिस हुने डाक्टरहरु बताउँछन् । बजारमा बासी तथा खुल्ला खानेकुरा खाने गर्नाले पनि जण्डिस देखिने गर्छ । सुरुमा ज्वरो आउने शरीर गल्दै जाने जण्डिसको प्रमुख लक्षण हुन् ।

बच्ने उपाय

पानीजन्य जीवाणुका कारण हुने रोगबाट बच्नका लागि पानी शुद्धीकरण गरेर, उमालेर, फिल्टर गरेर, पियूषजस्ता पानी शुद्ध बनाउने औषधि हालेर मात्रै पिउने गर्नुपर्छ । घर वरपरको वातावरण सफा राख्नुपर्छ । खुल्ला राखेका र बासी खानेकुरा खानु हुँदैन । झुल टाँगेर सुत्ने गर्नुपर्छ । शरीर ढाक्ने गरी कपडा लगाउनुपर्छ । यसरी सावधानी अपनाउँदा अपनाउँदै पनि समस्या देखिएमा अस्पताल गएर जाँच गर्नुपर्छ ।

अन्तिम अपडेट: मंसिर ४, २०८१

उज्यालोका खबर फेसबुक, इन्स्टाग्राम, एक्स ट्वीटर र यूट्युबमा हेर्न तथा उज्यालो रेडियो नेटवर्क ९० मेगाहर्जसँगै देशभरका विभिन्न एफएम रेडियोहरुबाट पनि सुन्न सकिन्छ । उज्यालोमा प्रकाशित तथा प्रसारित सामग्री यस संस्थाको स्वतन्त्र, निष्पक्ष र तथ्यमा आधारित सम्पादकीय नीतिबाट निर्देशित छन् र गल्ती नहोस भन्नेमा सचेतता अपनाएर तयार पारिएका छन् । प्रकाशन र प्रसारण भएका सामग्रीको विषयमा तपाईको गुनासो, प्रतिकृया र सुझावलाई हार्दिक स्वागत गर्दै गल्ती भएको पाईएमा तत्काल सच्याइने जानकारी गराईन्छ । उज्यालोबाट प्रकाशन तथा प्रसारण हुने सामग्रीको प्रतिलिपि अधिकार यस संस्थामा निहीत रहेकोले संस्थाको अनुमति विना समाचारको नक्कल उतार्ने, पुनरुत्पादन, प्रशारण वा फोटोकपी गर्न पाइदैन । कसैले त्यसो गरेमा कानूनी कार्वाही हुन सक्नेछ ।

जानुका दुवाडी

जानुका दुवाडी उज्यालाेमा कार्यरत हुनुहुन्छ।   

तपाईको प्रतिक्रिया

समाचार

लोकप्रिय

१

गुल्मीको धुर्काेटमा एउटै परिवारले चार सय मुरी धान फलायो

२

जहाजमा उड्ने पैसा नहुँदा विश्वकप क्रिकेट खेल्न नेत्रहीन टोली रेलबाटै पाकिस्तान प्रस्थान

३

रुस–युक्रेन युद्ध झनै खराब अवस्थामा, रुसले आणविक हतियार प्रयोग गर्ने चिन्ता बढ्यो

४

अर्जेन्टिना विश्वकपका लागि छनोट : चीनलाई हराउँदै जापान छनोट नजिक

विचार

उज्यालो टी भी

वैदेशिक रोजगारीमा जादा सुरक्षित हुने तरिका

मनोपरामर्शले बदलेको जीवन कथा

विदेशबाट श्रीमान् फर्काउने साहस बटुलेका वित्तीय कक्षा सहभागीका कथा

मेरो कथा मेरो भोगाई